Σημεία στα οποία μπορούν να διατυπωθούν ερωτήσεις συγκριτικής εξέτασης των υπό εξέταση κειμένων λογοτεχνίας με το Διπλό Βιβλίο, πάντοτε τηρουμένων των αναλογιών.
Η σχέση με τον τόπο - η φυγή.
1. «Η πόλις» του Καβάφη ως νοερός χώρος μάταιης φυγής και η αποτροπή του ποιητή προς το φανταστικό συνομιλητή του / η προτροπή του πατέρα του Κώστα για φυγή στη Γερμανία.
2. Η σχέση του Πετρή με τον πορτοκαλόκηπο / η σχέση του Σκουρογιάννη με το δάσος.
3. Τα όνειρα και η «φυγή» της Αναστασίας / το «όραμα» και η «φυγή» της Αριάγνης.
Εργασιακές σχέσεις – συνδικαλισμός
4. Η ‘συνδικαλιστική’ συμπεριφορά του Διονύση στην «Αριάγνη» ή η ταξική – κοινωνική συνείδηση της ίδιας της Αριάγνης / η συμπεριφορά των Γερμανών συνδικαλιστών στο κεφ. «Τα γουδοχέρια».
5. Τα αφεντικά στην «Αριάγνη» (Μουσιού Ζακέ) / τα αφεντικά στο «Άουτελ» ή στο ξυλάδικο του Βόλου. Οι «εκπρόσωποι των αφεντικών (Θωμάς και Μ/ίλλερ).
ή Η αντίδραση των αφεντικών στην απεργία στην «Αριάγνη» / η αντίδραση των αφεντικών στη «στάση» των δύο εργατών (Κώστα και Γερμανού) στο κεφ. «Τα γουδοχέρια».
6. Ο ρόλος του Μίστερ Μπράουν στην απεργία / ο αντίστοιχος ρόλος του Μιλλερ.
7. Οι σχέσεις ανάμεσα σε ντόπιους και ξένους στην «Αριάγνη», σε σύγκριση με τις αντίστοιχες σχέσεις Γερμανών – μεταναστών στο Διπλό Βιβλίο.
8. Οι σχέσεις ανάμεσα στους εργαζόμενους / εργάτες / γκαρσόνια στην «Αριάγνη» και τους εργαζόμενους / εργάτες (Έλληνες, Τούρκους, Ισπανούς) στο Άουτελ.
9. Η κοινωνική θέση, η φτώχεια και οι συνθήκες ζωής των Ελλήνων μεταναστών στην «Αριάγνη» / η κοινωνική θέση, η φτώχεια και οι συνθήκες ζωής των μεταναστών (Ελλήνων, Τούρκων, Ισπανών) στο Διπλό Βιβλίο.
10. Οι πολιτικές πεποιθήσεις και οι ιδέες του ξένου για συγχώνευση των συνδικάτων στην «Αριάγνη», σε σύγκριση με αντίστοιχες ιδέες που εκφράζονται από τους Έλληνες μετανάστες / πολιτικούς εξόριστους στο ελληνικό καφενείο.
Η κοινή ιστορική περίοδος: Γερμανική Κατοχή και Εμφύλιος, από τα μετεμφυλιακά χρόνια στη δικτατορία. Χρέος – ευθύνη – συνείδηση
11. Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζεται (βιώνεται) το παρελθόν από το «μικρό ράφτη της Σούρπης» σε σχέση με τον τρόπο που αντιμετωπίζει (βιώνει) το παρελθόν του ο ήρωας στο «Ψαράκι της γυάλας» (Ε, πάει, περάσανε όλα. Δύσκολα χρόνια, αλλά είχε μια ομορφιά αυτή η ιστορία).
12. Η αντίληψη του χρέους εκ μέρους των Ελλήνων στα αποσπάσματα που αναφέρονται στη Γερμανική Κατοχή (κεφ. 5) ή συγκεκριμένα εκ μέρους του πατέρα του Κώστα (Ανέστη) / η αντίληψη του χρέους στον «Αποχαιρετισμό», στον «Πορτοκαλόκηπο», στο «άσμα δ» ...
13. Τα πάθη των Ελλήνων στα αποσπάσματα που αναφέρονται στη Γερμανική Κατοχή σε σχέση με τα πάθη των Ελλήνων στο «άσμα δ»
14. Η παρουσίαση της μετεμφυλιακής Ελλάδας, κυρίως στο κεφάλαιο «Ρέκβιεμ για ένα μικρό ράφτη» σε σχέση με την αντίστοιχη παρουσίαση στον «Καιόμενο» (χώρα σκοτεινή και δύσκολη), στο «Ψαράκι της γυάλας» (στις έκτακτες περιστάσεις που ζει τόσο συχνά αυτός ο τόπος), στο ποίημα «Θεσσαλονίκη, μέρες του 1969 μ.Χ.» (ήρθανε βαριές αρρώστιες από τότε...»
15. Η μοναξιά του Κώστα σε αντιπαραβολή με τη μοναξιά του ήρωα στο «Ψαράκι της γυάλας», αλλά και η διαφορά στην αντίληψη και στην επίγνωση του πολιτικού γίγνεσθαι, η σύγκριση ανάμεσα στην πολιτική συνείδηση του ενός που εφησυχάζεται σταδιακά και τη σταδιακή συνειδητοποίηση του άλλου.
16. Η μάνα του Κώστα και οι μανάδες του Ρωμαϊκού σε σχέση με την Αριάγνη ή με τη μάνα στον «Αποχαιρετισμό» και τον «Πορτοκαλόκηπο».
17. Η χαροκαμένη μάνα του Βασίλη που ζητά εκδίκηση ≠ η χαροκαμένη μάνα του Αρτέμη με τις «άχρηστες πια φτερούγες της στοργής της». (κοινό στοιχείο: ο πόνος)
18. Η στάση της «θείας από το Βόλο» απέναντι στους Γερμανούς, και στη συνέχεια απέναντι στην αριστερά και το κράτος σε σύγκριση με τους ήρωες του χρέους (π.χ. «Αποχαιρετισμός»).
19. Η στάση του πλήθους στο «+13-12-43» απέναντι στα αδέλφια του δεκαεξάχρονου αγοριού σε παραλληλισμό με τη στάση των Ελλήνων απέναντι στην οικογένεια του Αναστάση.
20. Αναφορές στη δικτατορία, στη μετανάστευση, στη «συναλλαγή», στην καχυποψία των ανθρώπων, στην αποξένωση, σε σύγκριση με τα αντίστοιχα κείμενα των μετεμφυλιακών χρόνων και της δικτατορίας.
21. Το παλιό και το καινούριο, ο κόσμος που φεύγει και ο κόσμος που έρχεται στο τελευταίο κεφάλαιο του Διπλού Βιβλίου, σε αντίθεση με τη ωραιοποιητική νοσταλγία του Αναγνωστάκη και τη φρίκη της (δήθεν) «μοντέρνας» Ελλάδας των Συνταγματαρχών.
22. Ο πόλεμος και η κατοχή, ως αιτία δυστυχίας, στο Διπλό Βιβλίο όπως και στα ποιήματα που αναφέρονται στην εισβολή («Στα στέφανα της κόρης του», «Της εισβολής».
23. Η Γερμανική Κατοχή όπως ζωντανεύει στις μνήμες κατά την ανακομιδή των λειψάνων στο «+13-12-43» σε σχέση με τις αντίστοιχες συνθήκες στα αποσπάσματα του Διπλού Βιβλίου που αναφέρονται στη Γερμανική Κατοχή.
Η οικογένεια
24. Η πατριαρχική οικογένεια, η κοινή αντίληψη για το γάμο και το χρέος του πατέρα ή του αδελφού προστάτη και η προίκα της κόρης, όπως εμφανίζονται στον «Πορτοκαλόκηπο» και στα όσα προηγούνται του γάμου της Αναστασίας.
25. Η θέση της γυναίκας στην ελληνική κοινωνία («Πορτοκαλόκηπος», «Αριάγνη»), σε σχέση με την αντίστοιχη θέση της Ελληνίδας γυναίκας (Αναστασία) ή της Γερμανίδας στο Διπλό Βιβλίο. Οι σχέσεις ανάμεσα στα δύο φύλα / η πατριαρχική κοινωνία ≠ απελευθέρωση της γυναίκας.
Πρόσωπα (ήθος, προσωπικότητα, στάση ζωής, αντιμετώπιση των άλλων)
26. Η προσωπικότητα, ο χαρακτήρας του Πετρή σε σύγκριση με το Μάστορα ή τον Αναστάση.
27. Οι ιδέες και η στάση της «θείας από το Βόλο» απέναντι στους άλλους (φτωχούς συγγενείς), ο ατομικισμός και η μικροπρέπεια, σε αντιπαραβολή με τη στάση της Αριάγνης, τη γενναιοδωρία και την ανθρωπιά της.
28. Αριάγνη και μάνα του Κώστα: μανάδες της φτώχειας, της στοργής και καλοσύνης, σιωπηλές, συνειδητοποιημένες, αλληλέγγυες.
29. Σχέση ανάμεσα σε άτομα ίδιας ή ανάλογης κοινωνικής τάξης: αλληλεγγύη ανάμεσα στην Αριάγνη και το Γιούνες, σχέση βαθιά ανθρώπινη, σε αντίθεση με την αδυναμία επικοινωνίας, αλληλεγγύης και υπέρβασης των εμποδίων που χωρίζουν τον Κώστα από τον Τούρκο συνάδελφό του ή τις Ισπανίδες.
30. Η περιπλάνηση του ήρωα στο «Ψαράκι της Γυάλας» - Η περιπλάνηση του Κώστα στις λεωφόρους. Εντοπισμός διαφορών στα αίτια της μοναχικής περιπλάνησης του καθενός, σε σχέση με την προσωπική τους ιστορία και τα δεδομένα του τόπου στον οποίο κινείται ο καθένας.
31. Ο ρατσισμός του Σταμάτη ή του Διονύση απέναντι στους ντόπιους / ο ρατσισμός της Φράου Μπάου και ο τρόπος με τον οποίο εκδηλώνεται στην κάθε περίπτωση. Η στάση του Διονύση απέναντι στο Γιούνες / η στάση της Φράου Μπάου απέναντι στον Κώστα.
32. Η αλαζονεία του Διονύση (το γκαρσόνι είναι άλλο πράμα, το αφεντικό πληρώνει πρόσωπο, κατάλαβες) ως άρνηση του αισθήματος κατωτερότητας που τον διακατέχει / η χαμηλή αυτοεικόνα του Κώστα.
Ο ρόλος του πνευματικού ανθρώπου
33. Ο «συγγραφέας» που επιχειρεί να αποθανατίσει το ρωμαίικο / Ο ποιητής μάρτυρας των γεγονότων στον «Καιόμενο» / Ο πνευματικός άνθρωπος που απέτυχε να ανταποκριθεί στο χρέος του στον «Ονήσιλο».
Η σχέση με τον τόπο - η φυγή.
1. «Η πόλις» του Καβάφη ως νοερός χώρος μάταιης φυγής και η αποτροπή του ποιητή προς το φανταστικό συνομιλητή του / η προτροπή του πατέρα του Κώστα για φυγή στη Γερμανία.
2. Η σχέση του Πετρή με τον πορτοκαλόκηπο / η σχέση του Σκουρογιάννη με το δάσος.
3. Τα όνειρα και η «φυγή» της Αναστασίας / το «όραμα» και η «φυγή» της Αριάγνης.
Εργασιακές σχέσεις – συνδικαλισμός
4. Η ‘συνδικαλιστική’ συμπεριφορά του Διονύση στην «Αριάγνη» ή η ταξική – κοινωνική συνείδηση της ίδιας της Αριάγνης / η συμπεριφορά των Γερμανών συνδικαλιστών στο κεφ. «Τα γουδοχέρια».
5. Τα αφεντικά στην «Αριάγνη» (Μουσιού Ζακέ) / τα αφεντικά στο «Άουτελ» ή στο ξυλάδικο του Βόλου. Οι «εκπρόσωποι των αφεντικών (Θωμάς και Μ/ίλλερ).
ή Η αντίδραση των αφεντικών στην απεργία στην «Αριάγνη» / η αντίδραση των αφεντικών στη «στάση» των δύο εργατών (Κώστα και Γερμανού) στο κεφ. «Τα γουδοχέρια».
6. Ο ρόλος του Μίστερ Μπράουν στην απεργία / ο αντίστοιχος ρόλος του Μιλλερ.
7. Οι σχέσεις ανάμεσα σε ντόπιους και ξένους στην «Αριάγνη», σε σύγκριση με τις αντίστοιχες σχέσεις Γερμανών – μεταναστών στο Διπλό Βιβλίο.
8. Οι σχέσεις ανάμεσα στους εργαζόμενους / εργάτες / γκαρσόνια στην «Αριάγνη» και τους εργαζόμενους / εργάτες (Έλληνες, Τούρκους, Ισπανούς) στο Άουτελ.
9. Η κοινωνική θέση, η φτώχεια και οι συνθήκες ζωής των Ελλήνων μεταναστών στην «Αριάγνη» / η κοινωνική θέση, η φτώχεια και οι συνθήκες ζωής των μεταναστών (Ελλήνων, Τούρκων, Ισπανών) στο Διπλό Βιβλίο.
10. Οι πολιτικές πεποιθήσεις και οι ιδέες του ξένου για συγχώνευση των συνδικάτων στην «Αριάγνη», σε σύγκριση με αντίστοιχες ιδέες που εκφράζονται από τους Έλληνες μετανάστες / πολιτικούς εξόριστους στο ελληνικό καφενείο.
Η κοινή ιστορική περίοδος: Γερμανική Κατοχή και Εμφύλιος, από τα μετεμφυλιακά χρόνια στη δικτατορία. Χρέος – ευθύνη – συνείδηση
11. Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζεται (βιώνεται) το παρελθόν από το «μικρό ράφτη της Σούρπης» σε σχέση με τον τρόπο που αντιμετωπίζει (βιώνει) το παρελθόν του ο ήρωας στο «Ψαράκι της γυάλας» (Ε, πάει, περάσανε όλα. Δύσκολα χρόνια, αλλά είχε μια ομορφιά αυτή η ιστορία).
Κοινά στοιχεία ανάμεσα στα πρόσωπα στο παρελθόν και το παρόν της ιστορίας, τις ιδέες τους, την παραίτησή τους, σύγκριση των αιτιών της παραίτησης. Επίσης, μπορεί να συγκριθούν με τον ήρωα του Χάκκα και ο Κώστας ή ο Σκουρογιάννης ή οι Έλληνες μετανάστες στη Γερμανία, σε σχέση με το πώς βιώνουν το παρελθόν τους.
12. Η αντίληψη του χρέους εκ μέρους των Ελλήνων στα αποσπάσματα που αναφέρονται στη Γερμανική Κατοχή (κεφ. 5) ή συγκεκριμένα εκ μέρους του πατέρα του Κώστα (Ανέστη) / η αντίληψη του χρέους στον «Αποχαιρετισμό», στον «Πορτοκαλόκηπο», στο «άσμα δ» ...
13. Τα πάθη των Ελλήνων στα αποσπάσματα που αναφέρονται στη Γερμανική Κατοχή σε σχέση με τα πάθη των Ελλήνων στο «άσμα δ»
14. Η παρουσίαση της μετεμφυλιακής Ελλάδας, κυρίως στο κεφάλαιο «Ρέκβιεμ για ένα μικρό ράφτη» σε σχέση με την αντίστοιχη παρουσίαση στον «Καιόμενο» (χώρα σκοτεινή και δύσκολη), στο «Ψαράκι της γυάλας» (στις έκτακτες περιστάσεις που ζει τόσο συχνά αυτός ο τόπος), στο ποίημα «Θεσσαλονίκη, μέρες του 1969 μ.Χ.» (ήρθανε βαριές αρρώστιες από τότε...»
15. Η μοναξιά του Κώστα σε αντιπαραβολή με τη μοναξιά του ήρωα στο «Ψαράκι της γυάλας», αλλά και η διαφορά στην αντίληψη και στην επίγνωση του πολιτικού γίγνεσθαι, η σύγκριση ανάμεσα στην πολιτική συνείδηση του ενός που εφησυχάζεται σταδιακά και τη σταδιακή συνειδητοποίηση του άλλου.
16. Η μάνα του Κώστα και οι μανάδες του Ρωμαϊκού σε σχέση με την Αριάγνη ή με τη μάνα στον «Αποχαιρετισμό» και τον «Πορτοκαλόκηπο».
17. Η χαροκαμένη μάνα του Βασίλη που ζητά εκδίκηση ≠ η χαροκαμένη μάνα του Αρτέμη με τις «άχρηστες πια φτερούγες της στοργής της». (κοινό στοιχείο: ο πόνος)
18. Η στάση της «θείας από το Βόλο» απέναντι στους Γερμανούς, και στη συνέχεια απέναντι στην αριστερά και το κράτος σε σύγκριση με τους ήρωες του χρέους (π.χ. «Αποχαιρετισμός»).
19. Η στάση του πλήθους στο «+13-12-43» απέναντι στα αδέλφια του δεκαεξάχρονου αγοριού σε παραλληλισμό με τη στάση των Ελλήνων απέναντι στην οικογένεια του Αναστάση.
20. Αναφορές στη δικτατορία, στη μετανάστευση, στη «συναλλαγή», στην καχυποψία των ανθρώπων, στην αποξένωση, σε σύγκριση με τα αντίστοιχα κείμενα των μετεμφυλιακών χρόνων και της δικτατορίας.
21. Το παλιό και το καινούριο, ο κόσμος που φεύγει και ο κόσμος που έρχεται στο τελευταίο κεφάλαιο του Διπλού Βιβλίου, σε αντίθεση με τη ωραιοποιητική νοσταλγία του Αναγνωστάκη και τη φρίκη της (δήθεν) «μοντέρνας» Ελλάδας των Συνταγματαρχών.
22. Ο πόλεμος και η κατοχή, ως αιτία δυστυχίας, στο Διπλό Βιβλίο όπως και στα ποιήματα που αναφέρονται στην εισβολή («Στα στέφανα της κόρης του», «Της εισβολής».
23. Η Γερμανική Κατοχή όπως ζωντανεύει στις μνήμες κατά την ανακομιδή των λειψάνων στο «+13-12-43» σε σχέση με τις αντίστοιχες συνθήκες στα αποσπάσματα του Διπλού Βιβλίου που αναφέρονται στη Γερμανική Κατοχή.
Η οικογένεια
24. Η πατριαρχική οικογένεια, η κοινή αντίληψη για το γάμο και το χρέος του πατέρα ή του αδελφού προστάτη και η προίκα της κόρης, όπως εμφανίζονται στον «Πορτοκαλόκηπο» και στα όσα προηγούνται του γάμου της Αναστασίας.
25. Η θέση της γυναίκας στην ελληνική κοινωνία («Πορτοκαλόκηπος», «Αριάγνη»), σε σχέση με την αντίστοιχη θέση της Ελληνίδας γυναίκας (Αναστασία) ή της Γερμανίδας στο Διπλό Βιβλίο. Οι σχέσεις ανάμεσα στα δύο φύλα / η πατριαρχική κοινωνία ≠ απελευθέρωση της γυναίκας.
Πρόσωπα (ήθος, προσωπικότητα, στάση ζωής, αντιμετώπιση των άλλων)
26. Η προσωπικότητα, ο χαρακτήρας του Πετρή σε σύγκριση με το Μάστορα ή τον Αναστάση.
27. Οι ιδέες και η στάση της «θείας από το Βόλο» απέναντι στους άλλους (φτωχούς συγγενείς), ο ατομικισμός και η μικροπρέπεια, σε αντιπαραβολή με τη στάση της Αριάγνης, τη γενναιοδωρία και την ανθρωπιά της.
28. Αριάγνη και μάνα του Κώστα: μανάδες της φτώχειας, της στοργής και καλοσύνης, σιωπηλές, συνειδητοποιημένες, αλληλέγγυες.
29. Σχέση ανάμεσα σε άτομα ίδιας ή ανάλογης κοινωνικής τάξης: αλληλεγγύη ανάμεσα στην Αριάγνη και το Γιούνες, σχέση βαθιά ανθρώπινη, σε αντίθεση με την αδυναμία επικοινωνίας, αλληλεγγύης και υπέρβασης των εμποδίων που χωρίζουν τον Κώστα από τον Τούρκο συνάδελφό του ή τις Ισπανίδες.
30. Η περιπλάνηση του ήρωα στο «Ψαράκι της Γυάλας» - Η περιπλάνηση του Κώστα στις λεωφόρους. Εντοπισμός διαφορών στα αίτια της μοναχικής περιπλάνησης του καθενός, σε σχέση με την προσωπική τους ιστορία και τα δεδομένα του τόπου στον οποίο κινείται ο καθένας.
31. Ο ρατσισμός του Σταμάτη ή του Διονύση απέναντι στους ντόπιους / ο ρατσισμός της Φράου Μπάου και ο τρόπος με τον οποίο εκδηλώνεται στην κάθε περίπτωση. Η στάση του Διονύση απέναντι στο Γιούνες / η στάση της Φράου Μπάου απέναντι στον Κώστα.
32. Η αλαζονεία του Διονύση (το γκαρσόνι είναι άλλο πράμα, το αφεντικό πληρώνει πρόσωπο, κατάλαβες) ως άρνηση του αισθήματος κατωτερότητας που τον διακατέχει / η χαμηλή αυτοεικόνα του Κώστα.
Ο ρόλος του πνευματικού ανθρώπου
33. Ο «συγγραφέας» που επιχειρεί να αποθανατίσει το ρωμαίικο / Ο ποιητής μάρτυρας των γεγονότων στον «Καιόμενο» / Ο πνευματικός άνθρωπος που απέτυχε να ανταποκριθεί στο χρέος του στον «Ονήσιλο».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου