Διαγώνισμα ΕΕ Μάρτης 2014 "Παγκοσμιοποίηση - Τεχνολογία - Οικολογία"

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

Καθηγήτρια: Βαλεντίνα Σαλτέ
 Αδίδακτο κείμενο: Νίκου Μουζέλη, «Πώς η ανάπτυξη φέρνει φτώχια και οικολογική καταστροφή» (διασκευασμένο απόσπασμα)

---

ΝΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΤΕ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΡΑΠΤΟΥ

Μέρος Α: Αδίδακτο κείμενο                                                         (μονάδες 20)

Να διαβάσετε το πιο κάτω κείμενο και να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν:

Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του σημερινού παγκόσμιου συστήματος είναι, πρώτον, η χωρική του έκταση, το γεγονός δηλαδή ότι έχει πλήρως ενσωματώσει όλες τις γεωγραφικές περιοχές του κόσμου· και, δεύτερον, το πέρασμα από την παγκόσμια παραγωγή αγαθών στην παραγωγή υπηρεσιών (και ειδικότερα χρηματοπιστωτικών). Αυτές οι νέες εξελίξεις είναι αποτέλεσμα τεράστιων προόδων στην ηλεκτρονική τεχνολογία, οι οποίες επέφεραν τη «συμπίεση του χώρου και του χρόνου» και τον γοργό σχηματισμό αυτού που αποκαλείται «παγκόσμιο χωριό».

Είναι αναμφισβήτητο ότι το σημερινό παγκόσμιο οικονομικό σύστημα έχει δημιουργήσει πρωτοφανή πλούτο, από την άλλη πλευρά, όμως, ο πλούτος αυτός έχει κατανεμηθεί πολύ άνισα. Για παράδειγμα, λιγότερα από 12 άτομα στην κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας του παγκόσμιου χωριού έχουν μεγαλύτερο εισόδημα από αρκετές δεκάδες φτωχές χώρες στη βάση της (σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για την παγκόσμια φτώχεια). Σε αυτή την τερατώδη κατανομή οφείλεται, εν μέρει τουλάχιστον, το ότι, παρά τις πιο πρόσφατες τεχνολογικές βελτιώσεις και την εντυπωσιακή αύξηση της παραγωγικότητας, 1,3 δισ. άνθρωποι (περίπου το ένα πέμπτο της ανθρωπότητας) εξακολουθούν να ζουν σήμερα σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας, στερούμενοι επαρκούς τροφής, καθαρού νερού και της στοιχειώδους υποδομής για περίθαλψη και εκπαίδευση.

Πώς, όμως, συνδέεται η παγκόσμια ανάπτυξη με τη φτώχεια και την περιβαλλοντική υποβάθμιση; Μπορούμε να εντοπίσουμε τρεις κύριους μηχανισμούς που συνδέουν συστηματικά την άνιση παγκόσμια ανάπτυξη με ζητήματα φτώχειας και οικολογίας.

Με δεδομένη τη μεγάλη κινητικότητα του κεφαλαίου, στις μανιώδεις προσπάθειές τους να μειώσουν το κόστος, οι πολυεθνικές τοποθετούν ένα μέρος των επενδύσεών τους σε χώρες όπου το εργατικό δυναμικό δεν είναι μόνο φθηνό, αλλά και ιδιαιτέρως πειθήνιο. Επιπλέον, καθώς οι φτωχές χώρες επιζητούν απεγνωσμένα επενδύσεις, προσπαθούν να ξεπεράσουν η μία την άλλη προσφέροντας στο ξένο κεφάλαιο όχι μόνο τους κατώτερους δυνατούς μισθούς αλλά και την αναστολή κανόνων και περιορισμών που σχετίζονται με ανθρώπινες συνθήκες εργασίας και την προστασία του περιβάλλοντος. Το αποτέλεσμα δεν είναι μόνο μια ευρείας κλίμακας καταστροφή στο περιβάλλον αλλά και η καταστροφή ανθρώπινων πόρων (και πάλι σύμφωνα με την έκθεση του Ο.Η.Ε., 250 εκατ. παιδιά, αντί να πηγαίνουν στο σχολείο, εργάζονται με πλήρη απασχόληση και συχνά σε απάνθρωπες συνθήκες).

Ένας άλλος σημαντικός μηχανισμός που συνδέει την παγκοσμιοποίηση με τη φτώχεια και την οικολογική καταστροφή έχει να κάνει με πρόσφατες τεχνολογικές και κοινωνικές εξελίξεις στη γεωργία. Η μαζική χρήση χημικών λιπασμάτων και ζιζανιοκτόνων και οι πλέον πρόσφατες ανακαλύψεις στη βιοτεχνολογία και στη γενετική μηχανική έχουν αυξήσει την αγροτική παραγωγικότητα σε τέτοιο βαθμό, ώστε φαινόταν ότι θα μπορούσε να εξαφανιστεί η μάστιγα της ανθρώπινης πείνας από όλο τον κόσμο. Ωστόσο η αποκαλούμενη «πράσινη επανάσταση» αποδείχθηκε αυταπάτη. Σε ό,τι αφορά την παραγωγή τροφίμων, η ακραία εξειδίκευση έχει και πάλι δημιουργήσει μια κατάσταση όπου οι φτωχοί καλλιεργητές είναι σε χειρότερη μοίρα από ό,τι προηγουμένως. Παρ' ότι η παραδοσιακή αγροτική παραγωγή απέδιδε χαμηλή παραγωγικότητα, συνήθως ο άμεσος παραγωγός είχε τουλάχιστον ένα μικρό κομμάτι γης όπου μπορούσε να καλλιεργεί για ίδια κατανάλωση. Η «πράσινη επανάσταση» αύξησε πράγματι την παραγωγικότητα και τον πλούτο αλλά, μέσω της κυριαρχίας της μονοκαλλιέργειας και της ταχείας προλεταριοποίησης των αγροτών, οδήγησε σε άθλιες μορφές φτώχειας μεγάλα τμήματα του παγκόσμιου πληθυσμού της υπαίθρου. Επιπλέον, η γενικευμένη χρήση λιπασμάτων και ζιζανιοκτόνων κατέληξε στις γνωστές μορφές υποβάθμισης του εδάφους, ενώ οι νέες τεχνολογίες παρέμβασης στο DNA φυτών και ζώων δημιουργούν κινδύνους των οποίων τις μακροπρόθεσμες συνέπειες είμαστε ανίκανοι να εκτιμήσουμε.

Τέλος, η δημιουργία μιας παγκόσμιας καταναλωτικής κουλτούρας αποτελεί έναν ακόμη σημαντικό μηχανισμό που δημιουργεί εμπόδια όχι μόνο στην αποκατάσταση της ισορροπίας της φύσης αλλά και στην απάλειψη ακραίων μορφών φτώχειας.

Νίκου Μουζέλη, «Πώς η ανάπτυξη φέρνει φτώχεια και οικολογική καταστροφή», (Εισήγηση στο συμπόσιο «Θρησκεία, Επιστήμη και Περιβάλλον», Οκτώβριος 1999, δημοσίευση: εφ. Το Βήμα, 20/02/2000 (διασκευασμένο απόσπασμα, Β. Σαλτέ, φιλόλογος)

Ερωτήσεις:

Α1.   Να αποδώσετε περιληπτικά το νόημα του κειμένου σε 130-140 λέξεις περίπου.

(μονάδες 8)

Α2.   (α) Να αναφέρετε τεκμηριωμένα δύο τρόπους ανάπτυξης της 2ης παραγράφου.

(μονάδες 2)

(β) Να αναφέρετε έναν τρόπο και το αντίστοιχο μέσο πειθούς που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στο ακόλουθο απόσπασμα από την 4η παράγραφο:

[...] σύμφωνα με την έκθεση του Ο.Η.Ε., 250 εκατ. παιδιά, αντί να πηγαίνουν στο σχολείο, εργάζονται με πλήρη απασχόληση και συχνά σε απάνθρωπες συνθήκες

(μονάδες 2)

 (γ) Να χαρακτηρίσετε τεκμηριωμένα τον πιο κάτω συλλογισμό και να αξιολογήσετε κατά πόσον είναι λογικά ορθός.

§       Οι πολυεθνικές μειώνουν το κόστος των επενδύσεών τους με την εργοδότηση φτηνού εργατικού δυναμικού στις χώρες του τρίτου κόσμου.

§       Στις χώρες του τρίτου κόσμου τα παιδιά συμπεριλαμβάνονται στο φτηνό εργατικό δυναμικό.

§       Άρα, οι πολυεθνικές μειώνουν το κόστος των επενδύσεών τους με την εργοδότηση παιδιών στις χώρες του τρίτου κόσμου.

(μονάδες 4)

Α3       (α) Τι εννοεί ο συγγραφέας με τον όρο «πράσινη επανάσταση»; (Η απάντησή

σας να περιλαμβάνει δύο παραδείγματα με τα οποία αυτή σημειώνεται).

(μονάδες 2)

(β) Να εντοπίσετε στο κείμενο και να γράψετε δύο συγκεκριμένες συνέπειες της «πράσινης επανάστασης».

 (μονάδες 2)

---

ΜΕΡΟΣ Β: ΓΛΩΣΣΑ                                                                            (μονάδες 10)

Β1.   Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις με συνώνυμές τους, χωρίς να αλλάξετε το νόημα των φράσεων και το γραμματικό τύπο των λέξεων:

-       στερούμενοι επαρκούς τροφής

-       η μάστιγα της ανθρώπινης πείνας

-       απάλειψη ακραίων μορφών φτώχειας

(μονάδες 3)

Β2.   Να γράψετε για κάθε μια από τις υπογραμμισμένες λέξεις το ακριβές αντώνυμό της, χωρίς να αλλάξετε το γραμματικό και το συντακτικό της τύπο, ώστε να δοθεί ακριβώς το αντίθετο νόημα στη φράση:

-       την περιβαλλοντική υποβάθμιση

-       εργάζονται με πλήρη απασχόληση

-       τις μακροπρόθεσμες συνέπειες

(μονάδες 3)

Β3. Να ετυμολογήσετε τις πιο κάτω λέξεις:

§       συμπίεση

§       πρωτοφανή

§       πειθήνιο

§       μονοκαλλιέργεια

(μονάδες 4)

ΜΕΡΟΣ Γ: ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ                                                       (μονάδες 40)

Επιπλέον, η γενικευμένη χρήση λιπασμάτων και ζιζανιοκτόνων κατέληξε στις γνωστές μορφές υποβάθμισης του εδάφους, ενώ οι νέες τεχνολογίες παρέμβασης στο DNA φυτών και ζώων δημιουργούν κινδύνους των οποίων τις μακροπρόθεσμες συνέπειες είμαστε ανίκανοι να εκτιμήσουμε.

Σε άρθρο σου, που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σου, να συζητήσεις τη σχέση της σύγχρονης τεχνολογίας με το περιβάλλον στις μέρες μας και συνέχεια να καταθέσεις τις απόψεις σου σχετικά με τις προϋποθέσεις ευεργετικής για το περιβάλλον αξιοποίησης της τεχνολογίας από την ανθρωπότητα.

(έκταση 450-500 λέξεις)