Διαγωνισμός δοκιμίου Ελληνικής Πρεσβείας 2013

Version:1.0 StartHTML:0000000569 EndHTML:0000094582 StartFragment:0000017728 EndFragment:0000094546 SourceURL:file://localhost/Users/valentina/Documents/ergasies/Filologika/%CE%9D%CE%AD%CE%B1%20%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AC/%CE%88%CE%BA%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B7%20%CE%A0%CF%81%CE%B5%CF%83%CE%B2%CE%B5%CE%AF%CE%B1%CF%82/%CE%A5%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CF%8C/%CE%94%CE%B9%CE%B1%CE%B3%CF%89%CE%BD%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82%20%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82%20%CE%A0%CF%81%CE%B5%CF%83%CE%B2%CE%B5%CE%AF%CE%B1%CF%82%202012-13.doc

Ο διαγωνισμός θα διεξαχθεί την Πέμπτη 31 Ιανουαρίου 2013 (10.30 – 13.30)

Το θέμα θα κινηθεί πάνω στους άξονες που σας δόθηκαν με τη σχετική εγκύκλιο του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού. Η ανάπτυξη του θέματος πρέπει να στηριχθεί στο ακριβές θέμα που θα σας δοθεί τη μέρα του διαγωνισμού.

Γενικό Θέμα: Ελληνισμός, Ευρώπη και Δημοκρατικός Πολίτης

 

Βασικές πτυχές του θέματος που δόθηκαν με την εγκύκλιο του ΥΠΠ:

1.     Η συμβολή του ελληνικού πολιτισμού, παλαιότερου και νεότερου, στη διαμόρφωση του δημοκρατικού πολίτη

2.     Ευρωπαϊκή πολιτική σκέψη και σύγχρονες δημοκρατίες

3.     Ο ρόλος και η συμβολή της Παιδείας στη διάπλαση δημοκρατικών πολιτών.

4.     Στάσεις και συμπεριφορές του δημοκρατικού πολίτη στις σύγχρονες ευρωπαϊκές πολυπολιτισμικές κοινωνίες

Άξονες του θέματος:

1.     Ποια είναι η σύγχρονη ευρωπαϊκή κοινωνία;

·       Πολυπολιτισμικότητα, δημοκρατικό πολίτευμα, αρχές της ΕΕ

2.     Πώς διαμορφώθηκε η σύγχρονη ευρωπαϊκή πολιτική σκέψη;

·       Ιστορική αναδρομή, σύνδεση με ελληνικό πολιτισμό

·       Αξίες ελληνικού πολιτισμού, παλαιότερου και νεότερου, οι οποίες αποτελούν τον ιδεολογικό πυρήνα της σύγχρονης δημοκρατίας

3.     Διαπίστωση:

·       Κρίση της δημοκρατίας – σύνδεση με παγκοσμιοποίηση και οικονομική κρίση της εποχής μας, με τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης (τέταρτος κόσμος - διάσπαση της κοινωνικής συνοχής), με την τεχνολογική μονομέρεια, με τη γενικότερη κρίση αξιών της κοινωνίας

4.     Ζητούμενα - εισηγήσεις:

·       Επαναξιολόγηση – αναθεώρηση των αξιών της εποχής μας. Ανάγκη για δημοκρατική πολιτότητα

·       Η εκπαίδευση των Ευρωπαίων μπροστά στις προκλήσεις της εποχής μας

·       Απαιτούμενες αλλαγές στα εκπαιδευτικά συστήματα των κρατών με επίκεντρο τις δημοκρατικές αρχές. Ανθρώπινο και δημοκρατικό σχολείο, που να διαμορφώνει ενεργούς, υπεύθυνους και δημοκρατικούς πολίτες.

·       Τα ιδανικά του ελληνικού πολιτισμού ως διαχρονικός στόχος της παιδείας: Ποιο ρόλο καλείται να διαδραματίσει η ελληνική παιδεία σήμερα σε σχέση με τα προβλήματα που ταλανίζουν την Κύπρο την Ελλάδα και την Ευρώπη; Ποιες αξίες πρέπει να μεταλαμπαδεύσει η παιδεία και ποιες δεξιότητες πρέπει να αναπτύξει στους νέους, σύμφωνα με τα δεδομένα που αναφέρθηκαν προηγουμένως;

·       Στροφή της πολιτικής των κρατών προς τον άνθρωπο και τις αξίες που πρέπει να χαρακτηρίζουν μια δημοκρατία

2.     Απώτερος στόχος:

-       Η διάπλαση ενεργών δημοκρατικών πολιτών που να μπορούν να ανταποκριθούν στα νέα πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα, ώστε η δημοκρατία να μην αποτελεί επίφαση, να μη διατέθει απλώς πρόσοψη, αλλά να λειτουργεί ουσιαστικά προς όφελος όλων των πολιτών.

Θέμα 2005, το οποίο είχε στηριχθεί σε παρόμοιους άξονες με το φετινό

Στη σύγχρονη εποχή διαπιστώνεται έντονα η αναγκαιότητα της εκπαίδευσης για δημοκρατική πολιτότητα. Οι νέοι μας έχουν να διαδραματίσουν ένα σημαντικό ρόλο ως ενεργοί Ευρωπαίοι πολίτες. Αναφερθείτε στα χαρακτηριστικά του ενεργού δημοκρατικού πολίτη, όπως αυτά τεκμηριώνονται μέσα από την ελληνική παράδοση και τον αρχαίο ελληνικό πνευματικό πολιτισμό, ο οποίος αποτελεί τη βάση και το θεμέλιο του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ 

 

 

 ενεργούς πολίτες

 

Είδος της έκθεσης: Δοκίμιο

Το δοκίμιο αποτελεί υβρίδιο μεταξύ λογοτεχνίας και επιστημονικού λόγου. Αποτελεί κείμενο πειθούς ή/και προβληματισμού, με προσωπικό τόνο, το οποίο μπορεί να ακολουθεί συγκεκριμένη αποδεικτική πορεία (αποδεικτικό δοκίμιο, π.χ. Τερζάκη) για να αποδείξει μια θέση/άποψη ή μπορεί να ακολουθεί πιο ελεύθερη δομή, κυρίως για να προκαλέσει στον αναγνώστη προβληματισμό σε σχέση με θέματα που απασχολούν το συγγραφέα (βλ. λογοτεχνικά δοκίμια Σεφέρη ή Ελύτη). Η λέξη δοκίμιο σημαίνει “δοκιμή”, απόπειρα δηλαδή πειθούς και πρόκλησης προβληματισμού. Θεωρείται ένα από τα πιο ενδιαφέροντα και δύσκολα είδη γραπτού λόγου.

Α. Τι πρέπει να προσέξουμε όταν γράφουμε ένα δοκίμιο

Επικοινωνιακός λόγος: Ο συγγραφέας του δοκιμίου δεν απευθύνεται σε ένα συγκεκριμένο δέκτη (όπως π.χ. στην επιστολή), ούτε σε συγκεκριμένο κοινό (όπως στην ομιλία) σε συγκεκριμένη περίσταση επικοινωνίας (π.χ. Συνέδριο). Το δοκίμιο γράφεται για να διαβαστεί ως γραπτό κείμενο και όχι για να ακουστεί ως προφορικός λόγος. Γι’ αυτό και πρέπει να αποφύγετε τις συνήθεις φράσεις του επικοινωνιακού λόγου που χρησιμοποιεί η επιστολογραφία ή η ομιλία, να αποφύγετε το ύφος και τα στοιχεία του προφορικού λόγου, και φυσικά να μη χρησιμοποιήσετε προσφώνηση ούτε επιφώνηση.

Τρόποι πειθούς: Πρέπει να καταφέρετε να πείσετε τον αναγνώστη σας, αξιοποιώντας κατάλληλη επιχειρηματολογία και να τον προβληματίσετε παρουσιάζοντας με ενδιαφέρον τρόπο τα θέματα που απασχολούν τη δική σας σκέψη. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και άλλους τρόπους πειθούς, πέραν της επίκλησης στη λογική, με μέτρο και προσοχή. Επίκληση στο συναίσθημα με σύντομη περιγραφή ή αφήγηση, εικόνες, συγκινησιακό λόγο, ρητορικά ερωτήματα, επίκληση στην αυθεντία (εκεί όπου είστε βέβαιοι για το “ποιος” είπε “τι”), επίκληση στο ήθος για να προβάλετε το θετικό πρότυπο συμπεριφοράς, σύμφωνα με το θέμα.

Το ύφος αυτής της έκθεσης πρέπει να είναι οπωσδήποτε επίσημο και σοβαρό, με όσο το δυνατό περισσότερο δικό σας προσωπικό τόνο.

Όπως και σε όλα τα είδη επικοινωνιακού λόγου πρέπει να προσέχετε τα εξής:

-       Οτιδήποτε γράφετε, πρέπει να το τεκμηριώνετε με σαφήνεια και ακρίβεια.

-       Να αποφεύγετε τις μεγαλόστομες εκφράσεις και το μακροπερίοδο λόγο.

-       Να γράφετε θεματικές προτάσεις/περιόδους σε κάθε παράγραφο και να τις αναπτύσσετε στη συνέχεια χρησιμοποιώντας ποικιλία μεθόδων.

Τι πρέπει να προσέξετε σχετικά με το θέμα και τη δομή της έκθεσής σας

-       Η οργάνωση του δοκιμίου σας θα γίνει με βάση το ακριβές θέμα που θα σας δοθεί. Θα δώσετε έμφαση σε αυτά που ζητά το θέμα και όχι σε όλα όσα ξέρετε. Η αποδεικτική πορεία που θα επιλέξετε – προσέχοντας τη διατύπωση του θέματος – θα καθορίσει τη σειρά με την οποία θα στηρίξετε τις θέσεις σας. Δεν υπάρχει μία αποδεικτική πορεία. Αρκεί τα υποκεφάλαια της έκθεσής σας να πείθουν με ικανοποιητικά τεκμήρια και επιχειρήματα και να παρουσιάζουν λογική συνοχή μεταξύ τους. Βεβαίως το ευκολότερο είναι, αφού κατανοήσετε τα ζητούμενα του θέματος και ξεκαθαρίσετε ποια στοιχεία θεωρούνται ως δεδομένα, να ακολουθήσετε την πορεία με την οποία έχει διατυπωθεί το θέμα.

v    Ο πρόλογός σας μπορεί να είναι μια αναδιατύπωση του θέματος με τρόπο που να διαχωρίζονται και να συνδέονται οι άξονές του, με τη σειρά που θα ακολουθήσετε, ή μπορεί να είναι πιο πρωτότυπος (π.χ. λόγια μιας προσωπικότητας ή κάποιοι στίχοι ή αναφορά στο έργο μιας μεγάλης προσωπικότητας, πάντοτε σχετικά με το θέμα).

Β. Τι πρέπει να προσέξετε ως προς το ιδεολογικό περιεχόμενο της έκθεσής σας

·       Είναι σημαντικό εάν συγκρίνετε το παρελθόν με το παρόν να είστε συγκεκριμένοι όσον αφορά το χρόνο και προσεκτικοί όσον αφορά το ιστορικό-κοινωνικό περίγραμμα, για να μη συγκρίνετε πράγματα που δε συγκρίνονται και για να μην οδηγηθείτε σε αφορισμούς (π.χ. ο θεσμός της δουλείας στην αρχαιότητα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται κάτω από το ίδιο πρίσμα με σύγχρονα ανάλογα φαινόμενα, γιατί όλα τα κοινωνικά δεδομένα είναι διαφορετικά). Κατά συνέπεια, όταν συγκρίνετε, πρέπει να αιτιολογείτε τις συγκρίσεις σας, με αναφορές σε επιτεύγματα του πολιτισμού και τις αξίες πάνω στις οποίες στηρίζεται.

·       Είναι απαραίτητο στην έκθεσή σας, κυρίως όταν αναφέρεστε στον ελληνισμό και την προσφορά του, να φανεί ότι σέβεστε τον πολιτισμό, το χαρακτήρα και τα έργα, την ιστορική παρουσία των άλλων λαών, ότι θεωρείτε ισότιμους όλους τους πολιτισμούς στις διάφορες εκφάνσεις τους. Αυτό φυσικά δε σημαίνει ότι αισθάνεστε λιγότερο περήφανοι για τον πολιτισμό του δικού μας λαού, που πηγάζει μέσα από την ιστορία μας.

·       Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να φανεί σε αυτά που γράφετε ότι στην εποχή μας η ισότιμη αντιμετώπιση των ανθρώπων, ανεξαρτήτως φύλου, φυλής, εθνότητας, θρησκείας, κοινωνικής τάξης, καταγωγής κτλ. – αποτελεί όχι μόνο θεμιτό στόχο, αλλά και βασική αρχή του ευρωπαϊκού κόσμου. Και τούτο γιατί μόνο στηριζόμενη σε αρχές ισότητας των ανθρώπων και των λαών η σημερινή κοινωνία θα μπορέσει να ανταποκριθεί στα νέα δεδομένα της παγκοσμιοποίησης και της πολυπολιτισμικότητας, ώστε να γίνει εφικτό το όραμα της πραγματικής δημοκρατίας, στον τόπο μας και παντού.

·       Είναι απαραίτητο, εφόσον το θέμα σας αφορά την αξία της δημοκρατίας, το ύφος σας να μη δείχνει απόλυτες, αυταρχικές ή δογματικές θέσεις, αλλά να προκαλεί προβληματισμό και να καλεί σε εμβάθυνση των εννοιών που πραγματεύεστε.

·       Εάν το θέμα σας επικεντρωθεί στην Κύπρο, να είστε προσεκτικοί ώστε να μην εκφράσετε απόλυτες θέσεις (όπως εκφράζονται συχνά για πολιτικές σκοπιμότητες), όποιες κι αν είναι αυτές. Κυρίως όσον αφορά ζητήματα της πρόσφατης ιστορίας, για τα οποία δεν έχετε επαρκή ιστορικά στοιχεία, είναι καλό να αποφύγετε τις απόλυτες θέσεις, αλλά να δείξετε μέσα από τη δική σας στάση τη σημασία του διαλόγου, της αναζήτησης των διαφορετικών αιτιών που κινούν τα νήματα της ιστορίας, καθώς επίσης και να κρατάτε την απαραίτητη απόσταση ανάμεσα στο τι έγινε στο παρελθόν και τι συμβαίνει σήμερα.. Όποια κι αν είναι γενικότερα η θέση σας, να θυμάστε ότι με την έκθεση δεν κάνουμε πολιτική αλλά φερόμαστε ως πολίτες. Με ιστορική μνήμη και συνείδηση, με ευρύτητα πνεύματος, με αντίληψη για το παρόν και όραμα για το μέλλον, χωρίς φανατισμούς και δογματισμούς, με ευαισθησίες, λογική και υπευθυνότητα.

---

Ενισχυτικά κείμενα:

Λόγια φιλοσόφων του Διαφωτισμού

·       Τα ισχυρότερα μέσα για την εδραίωση της δημοκρατίας είναι οι αγώνες με τους οποίους οι διάφορες κοινωνικές τάξεις επιζητούν την ισότητα των δικαιωμάτων και τη δικαιοσύνη. (Βικό)

·       Δεν απευθύνομαι πια στους ανθρώπους. Σε σένα απευθύνομαι Θεέ όλων των όντων, αιώνιε και δημιουργέ του σύμπαντος… Δε μας έδωσες την καρδιά για να αλληλομισούμαστε και χέρια για να πνίγει ο ένας τον άλλο. Δώσε τη δυνατότητα να αλληλοβοηθούμαστε, για να σηκώνουμε το βάρος μιας ζωής δύστυχης και παροδικής. Δώσε, οι μικρές διαφορές ανάμεσα στα ρούχα που σκεπάζουν τα αδύνατα σώματά μας, ανάμεσα στις διαλέκτους μας που είναι ανεπαρκείς, ανάμεσα σε όλες τις γελοίες συνήθειές μας, ανάμεσα σε όλους τους ατελείς νόμους μας, ανάμεσα στις ιδέες μας που είναι πολλές φορές λαθεμένες, ανάμεσα στην κατάστασή μας που είναι τόσο διαφορετική στον καθένα μας, αλλά τόσο ίση μπροστά σου, όλες αυτές οι μικρές διαφορές που ξεχωρίζουν τα όντα που ονομάζονται άνθρωποι, δώσε να μη γίνουν σημάδια μίσους και καταδίωξης. Δώσε, ώστε αυτοί που ανάβουν κεριά μέρα μεσημέρι για να σε λατρέψουν, να ανέχονται αυτούς, που αρκούνται στο φως του ήλιου σου. Δώσε, ώστε αυτοί που φορούν ένα άσπρο ράσο για να δείξουν ότι πρέπει να σε αγαπούν, να μη μισούν αυτούς που ισχυρίζονται το ίδιο πράγμα φορώντας ένα μαύρο ράσο. Βολταίρος (Γάλλος Φιλόσοφος του Διαφωτισμού)

·       «Μπορεί να μην συμφωνώ με ό,τι υποστηρίζεις. Μα θα υπερασπίσω μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να διατυπώνεις ελεύθερα τις απόψεις σου.» Βολταίρος

·       «Όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι. Δεν είναι η καταγωγή αλλά η αρετή μόνο που τους κάνει να διαφέρουν.» Βολταίρος

·       Η ελευθερία της σκέψης είναι η ζωή της ψυχής. Βολταίρος

·       Τα ελαττώματα και οι καταχρήσεις της κοινωνίας οφείλονται στην ανισότητα που υπάρχει ανάμεσα στους ανθρώπους. (Ζ.Ζ. Ρουσσώ)

·        «Ύβρις φυτεύει τύραννον» είπεν ένας από τους ποιητάς μας*. Αι κατά μέρος υβριστικαί υπεροψίαι, καταφρονήσεις και ανισότητες πολίτου προς πολίτην, φυτεύουν, ποτίζουν και ριζώνουν τους τυράννους. (Αδαμάντιος Κοραής)

·       «Πολιτεία που δεν έχει σαν βάση της την παιδεία, είναι οικοδομή πάνω στην άμμο.» (Αδαμάντιος Κοραής)

* Εννοεί τον Αισχύλο

Ευρωπαϊκή / νεότερη πολιτική σκέψη:

·       Το μεγαλύτερο μέτρο της δημοκρατίας δεν είναι ο βαθμός ελευθερίας ούτε ο βαθμός ισότητας, αλλά μάλλον ο βαθμός συμμετοχής. (Alain de Benoist, 1943-, Γάλλος φιλόσοφος)

·       Δημοκρατία είναι η κυβέρνηση του λαού, από το λαό, για το λαό. (Αβραάμ Λίνκολν, 1809-1865, Αμερικανός πρόεδρος)

·       Στη Δημοκρατία κάθε άνθρωπος είναι αναγκαίος. (Ralph Waldo Emerson, 1803-1884, Αμερικανός φιλόσοφος)

Από τον Αποχαιρετισμό του Γιάννη Ρίτσου

·   Κανένας δεν υπάρχει μόνος χωρίς τη βοήθεια του άλλου.

·   Η αρετή μας είναι η αμοιβαία μας χρησιμότητα.

·   Εδώ δεν είναι ακατόρθωτη η αδελφοσύνη για μας και για όλους.

·   Το αληθινό μπόι του ανθρώπου, μετριέται πάντα με το μέτρο της λευτεριάς

Από την τραγωδία του Ευριπίδη Εκάβη (μετάφραση Κ.Χ. Μύρη)

ΕΚΑΒΗ:

Ο λόγος των αδυνάμων δεν φτάνει πουθενά, των δυνατών ο λόγος επιβάλλεται

Από τη Σαλαμίνα της Κύπρος του Γιώργου Σεφέρη

τη γνώμη των δυνατών ποιος θα μπορέσει να γυρίσει, ποιος θα μπορέσει ν’ ακουστεί;

καθένας χωριστά ονειρεύεται, και δεν ακούει το βραχνά των άλλων

Από την ομιλία του Γιώργου Σεφέρη στη Στοκχόλμη

Σε αυτό τον κόσμο που ολοένα στενεύει, ο καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους. Πρέπει ν’αναζητήσουμε τον άνθρωπο όπου κι αν βρίσκεται. Όταν, στο δρόμο της Θήβας, ο Οιδίπους συνάντησε τη Σφίγγα, κι αυτή του έθεσε το αίνιγμά της, η απόκρισή του ήταν: ο άνθρωπος: Τούτη η απλή λέξη χάλασε το τέρας. Έχουμε πολλά τέρατα να καταστρέψουμε. Ας αναλογιστούμε την απόκριση του Οιδίποδα.