Διαγώνισμα λογοτεχνίας 23/11/12

Καβάφης, Σεφέρης, Ελύτης
Version:1.0 StartHTML:0000000477 EndHTML:0000069388 StartFragment:0000007864 EndFragment:0000069352 SourceURL:file://localhost/Users/valentina/Documents/ergasies/Filologika/%CE%9D%CE%AD%CE%B1%20%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AC/%CE%94%CE%B9%CE%B1%CE%B3%CF%89%CE%BD%CE%AF%CF%83%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/%CE%94%CE%B9%CE%B1%CE%B3%CF%89%CE%BD%CE%AF%CF%83%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1%202012-13/%CE%9B%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CF%84%CE%B5%CF%87%CE%BD%CE%AF%CE%B1%20Nov.2012

ΛΥΚΕΙΟ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ ΠΕΤΡΟΥ ΚΑΙ ΠΑΥΛΟΥ – ΛΕΜΕΣΟΣ

ΓΡΑΠΤΗ ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ: ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Α΄Τετράμηνο – 23/11/2012     Καθηγήτρια: Βαλεντίνα Σαλτέ

---

ΝΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΤΕ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΡΑΠΤΟΥ

Σύνολο μονάδων γραπτού: 30

Ι. Ποιήματα Κ.Π.Καβάφη: Η πόλις και Απολείπειν ο θεός Αντώνιον

Η πόλις

Είπες˙ «Θα πάγω σ’ άλλη γη, θα πάγω σ’ άλλη θάλασσα.

Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλλίτερη από αυτή.

Κάθε προσπάθειά μου μια καταδίκη είναι γραφτή˙

κι είν’ η καρδιά μου – σαν νεκρός – θαμένη.

Ο νους μου ως πότε μες στον μαρασμόν αυτόν θα μένει.

Όπου το μάτι μου γυρίσω, όπου κι αν δω

ερείπια μαύρα της ζωής μου βλέπω εδώ,

που τόσα χρόνια πέρασα και ρήμαξα και χάλασα».

Καινούριους τόπους δεν θα βρεις, δεν θά ’βρεις άλλες θάλασσες.

Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάς

τους ίδιους. Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάς˙

και μες στα ίδια σπίτια αυτά θ’ ασπρίζεις.

Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού – μη ελπίζεις –

δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό.

Έτσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ

στην κώχη τούτη τη μικρή, σ’ όλην την γη την χάλασες.

---

Απολείπειν ο θεός Αντώνιον

Σαν έξαφνα, ώρα μεσάνυχτ’, ακουσθεί αόρατος θίασος να περνά με μουσικές εξαίσιες, με φωνές –
την τύχη σου που ενδίδει πια, τα έργα σου που  απέτυχαν, τα σχέδια της ζωής σου   που βγήκαν όλα πλάνες, μη ανωφέλετα θρηνήσεις.

Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος, αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που φεύγει.

Προ πάντων να μη γελασθείς, μην πεις πως ήταν  ένα όνειρο, πως απατήθηκεν η ακοή σου

μάταιες ελπίδες τέτοιες μην καταδεχθείς.

Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,

σαν που ταιριάζει σε που αξιώθηκες μια τέτοια πόλι,

πλησίασε σταθερά προς το παράθυρο,

κι άκουσε με συγκίνησιν, αλλ’ όχι

με των δειλών τα παρακάλια και παράπονα,

ως τελευταία απόλαυσι τους ήχους,

τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου,

κι αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που χάνεις

---

Ερωτήσεις Α:

1.     Σε ποια συναισθηματική κατάσταση βρίσκεται ο ήρωας του ποιήματος «Η πόλις» και γιατί; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με δύο λέξεις ή φράσεις από το ποίημα.                                                                                                                                          (μ. 3)

2.     Πώς προβάλλεται η αξιοπρέπεια στο ποίημα «Η πόλις» και πώς στο ποίημα «Απολείπειν ο θεός Αντώνιον»;                                                                    (μ. 4)

3.     Να αναφέρετε ένα στοιχείο θεατρικότητας που χαρακτηρίζει και τα δύο ποιήματα, εντοπίζοντας ένα σχετικό παράδειγμα από το ποίημα «Η πόλις» και ένα από το ποίημα «Απολείπειν ο θεός Αντώνιον».                                                                (μ. 3)

ΙΙ. Γιώργου Σεφέρη, Σαλαμίνα της Κύπρος

Φίλοι του άλλου πολέμου,

σ' αυτή την έρημη συννεφιασμένη ακρογιαλιά

σας συλλογίζομαι καθώς γυρίζει η μέρα -

Εκείνοι που έπεσαν πολεμώντας κι εκείνοι που

    έπεσαν χρόνια μετά τη μάχη×

εκείνοι που είδαν την αυγή μες απ' την πάχνη

    του θανάτου

ή, μες στην άγρια μοναξιά κάτω από τ' άστρα,

νιώσανε πάνω τους μαβιά μεγάλα

τα μάτια της ολόκληρης καταστροφής~

κι ακόμη εκείνοι που προσεύχουνταν

όταν το φλογισμένο ατσάλι πριόνιζε τα καράβια:

"Κύριε, βόηθα να θυμόμαστε

πως έγινε τούτο το φονικό×

την αρπαγή το δόλο την ιδιοτέλεια,

το στέγνωμα της αγάπης×

Κύριε, βόηθα να τα ξεριζώσουμε...".

- Τώρα καλύτερα να λησμονήσουμε πάνω σε τούτα τα χαλίκια×   

δε φελά να μιλάμε×

τη γνώμη των δυνατών ποιός θα μπορέσει να τη γυρίσει;

ποιός θα μπορέσει ν' ακουστεί;

Καθένας χωριστά ονειρεύεται και δεν ακούει το βραχνά των άλλων.

- Ναι× όμως ο μαντατοφόρος τρέχει

κι όσο μακρύς κι αν είναι ο δρόμος του, θα φέρει σ' αυτούς που γύρευαν ν' αλυσοδέσουν τον Ελλήσποντο

 το φοβερό μήνυμα της Σαλαμίνας.

 Φωνή Κυρίου επί των υδάτων.

 Νήσος τις έστι.  

       

                        Σαλαμίνα, Kύπρoς, Νοέμβρης '53

---

Ερωτήσεις Β:

1.         Με ποιες ιστορικές περιπέτειες της ανθρωπότητας, του Ελληνισμού, και ιδιαίτερα της Κύπρου, συνδέεται το ποίημα, όπως φαίνεται από το απόσπασμα που σας δόθηκε.                                                                                                               (μ. 3)

2.         Να εξηγήσετε, τεκμηριώνοντας με αναφορές στο ποίημα, την εξής άποψη:

«Στο ποίημα Σαλαμίνα της Κύπρος συνυπάρχουν στοιχεία της χριστιανικής και της αρχαίας ελληνικής θρησκείας, τα οποία οδηγούν από κοινού σε μια αισιόδοξη προοπτική.»                                                                                                  (μ. 5)

3.         Να εντοπίσετε στο απόσπασμα που σας δόθηκε και να αναφέρετε τεκμηριωμένα μία τεχνική που χρησιμοποιεί ο Σεφέρης.                                                  (μ. 2)

ΙΙΙ. Οδυσσέα Ελύτη, Άξιον Εστί, Τα Πάθη: Ψαλμός Β΄και άσμα δ΄

Ψαλμός Β

ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ μού έδωσαν ελληνική·

το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου.

Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου.

Εκεί σπάροι και πέρκες

ανεμόδαρτα ρήματα

ρεύματα πράσινα μες στα γαλάζια

όσα είδα στα σπλάχνα μου ν’ ανάβουνε

σφουγγάρια, μέδουσες

με τα πρώτα λόγια των Σειρήνων

όστρακα ρόδινα με τα πρώτα μαύρα ρίγη.

Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου με τα πρώτα μαύρα ρίγη.

Εκεί ρόδια, κυδώνια

θεοί μελαχρινοί, θείοι κι εξάδελφοι

το λάδι αδειάζοντας μες στα πελώρια κιούπια·

και πνοές από τη ρεματιά ευωδιάζοντας

λυγαριά και σχίνο

σπάρτο και πιπερόριζα

με τα πρώτα πιπίσματα των σπίνων,

ψαλμωδίες γλυκές με τα πρώτα - πρώτα Δόξα Σοι.

Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, με τα πρώτα - πρώτα Δόξα Σοι!

Εκεί δάφνες και βάγια

θυμιατό και λιβάνισμα

τις πάλες ευλογώντας και τα καριοφίλια,

στο χώμα το στρωμένο με τ’ αμπελομάντιλα

κνίσες, τσουγκρίσματα

και Χριστός Ανέστη

με τα πρώτα σμπάρα των Ελλήνων.

Αγάπες μυστικές με τα πρώτα λόγια του Ύμνου.

Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, με τα πρώτα λόγια του Ύμνου!

---

άσμα δ΄

Ένα το χελιδόνι                          Ü         κι η άνοιξη ακριβή

Για να γυρίσει ο ήλιος                  Ü         θέλει δουλειά πολλή

Θέλει νεκροί χιλιάδες                   Ü         νά΄ναι στους τροχούς

θέλει κι οι ζωντανοί να                 Ü         δίνουν το αίμα τους.

Θέ μου Πρωτομάστορα                 Ü         μ΄έχτισες μέσα στα βουνά

Θέ μου Πρωτομάστορα                 Ü         μ΄έκλεισες μεσ’τη θάλασσα.

Πάρθηκεν από μάγους                  Ü         το σώμα του Μαγιού

Το ’χουνε θάψει σ’ένα                  Ü         μνήμα του πέλαγου

Σ’ ένα βαθύ πηγάδι                      Ü         το ’χουνε κλειστό

μύρισε το σκοτά                          Ü         δι κι όλη η Άβυσσο.

Θέ μου Πρωτομάστορα                 Ü         μέσα στις πασχαλιές και Συ

Θέ μου Πρωτομάστορα                 Ü         μύρισες την Ανάσταση!

Σάλεψε σαν το σπέρμα                Ü         σε μήτρα σκοτεινή

Το φοβερό της μνήμης                  Ü         έντομο μες στη γη

Κι όπως δαγκώνει αράχνη                        Ü         δάγκωσε το φως

Έλαμψαν οι γιαλοί                       Ü         κι όλο το πέλαγος.

Θέ μου Πρωτομάστορα                 Ü         μ’ έζωσες τις ακρογιαλιές

Θέ μου Πρωτομάστορα                 Ü         στα βουνά με θεμέλιωσες!

---

Ερωτήσεις Γ΄:

1.     Να παρουσιάσετε με συντομία τα συναισθήματα και τη στάση του ποιητή απέναντι στην ελληνική γλώσσα, όπως αυτά φαίνονται στον Ψαλμό Β, τεκμηριώνοντας την απάντησή σας με λέξεις/φράσεις από το ποίημα.                                        (μ. 2.5)

2.     Να εντοπίσετε στον Ψαλμό Β΄ μία αναφορά για κάθε ένα από τα ακόλουθα: (α) ιστορικές περιπέτειες του Ελληνισμού, (β) χριστιανική παράδοση (γ) αρχαίος κόσμος                                                                                                                             (μ. 1.5)

3.     Να εντοπίσετε στο άσμα δ΄ τις λέξεις που παραπέμπουν στο αντιθετικό σχήμα φως – σκοτάδι, και να ερμηνεύσετε τη σημασία αυτής της αντίθεσης.                               (μ. 3)

4.     Να σχολιάσετε την αλλαγή στα ρήματα της επωδού στο άσμα δ΄ (έχτισες – θεμέλιωσες, έκλεισες – έζωσες).                                                                   (μ. 3)