Δείγμα εξεταστικού δοκιμίου
ΕΝΙΑΙΕΣ ΚΑΙ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από τέσσερα (4) μέρη. Να απαντήσετε σε όλα τα ερωτήματα.
ΜΕΡΟΣ Α΄: ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ (μονάδες 20)
Να διαβάσετε το πιο κάτω κείμενο και να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν:
Η ιδέα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ξεκίνησε πολύ νωρίς, ήδη στην ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα, προχώρησε δειλά και αποσπασματικά, πέρασε από διάφορα στάδια και υπό διαφορετικές ιστορικές συνθήκες, αμφισβητήθηκε, αναθεωρήθηκε, αλλά μπόρεσε και ωρίμασε βαθμηδόν στις συνειδήσεις των λαών και των ηγετών των χωρών της Ευρώπης. Έτσι έφτασε τελικά να αποτελεί σήμερα την αδιαμφισβήτητη και δυναμική πραγματικότητα που είναι γνωστή ως «Ευρωπαϊκή Ένωση». Αυτή η ιστορική διάσταση, αυτή η διαδικασία συνειδησιακής ωρίμασης, πρέπει να αποτελεί σταθερό σημείο επιστημονικής και ιδεολογικής αναφοράς για την ιδέα της Ενωμένης Ευρώπης και την πορεία της ολοκλήρωσης αυτής της ιδέας.
Εκπλήσσουν πραγματικά οι ομοιότητες στα κίνητρα, στους σκοπούς και στις μορφές συμφωνίας που παρατηρούνται ανάμεσα στις συμπολιτειακές ενώσεις της ελληνικής και ρωμαϊκής αρχαιότητας αφενός και στη σύμπηξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αφετέρου. Είναι επίσης εκπληκτικό πόσο συνεκτικά λειτούργησε ο Χριστιανισμός. Η χριστιανική διδασκαλία από κοινού με τον ορθό λόγο και τους παραδοσιακούς θεσμούς της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας έφεραν κοντά τους λαούς της Ευρώπης μέσα από τη βαθμιαία συνειδητοποίηση κοινών αρχών και αξιών.
Μετά από τα δεινά που επισώρευσαν στην Ευρώπη οι δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι, η ανάγκη για μια κοινή βάση αρχών, κανόνων και μορφών πολιτικής συμπεριφοράς που θα επέτρεπαν την υπέρβαση των αντιθέσεων και μια ουσιαστική συνένωση των Ευρωπαϊκών λαών οδήγησε σταδιακώς στο «πολιτικό θαύμα» της Ενωμένης Ευρώπης που βιώνουμε σήμερα.
Έχει λεχθεί ότι η Ευρώπη είναι «η ήπειρος των αντιφάσεων». Ωστόσο, η Ευρώπη των αντιφάσεων - των συνενώσεων δηλαδή αλλά και των συγκρούσεων, της χριστιανικής αγάπης αλλά και των θρησκευτικών πολέμων, της δημοκρατίας αλλά και των ολιγαρχικών έως και φασιστικών καθεστώτων, της ειρήνης αλλά και των άγριων πολέμων, του πιο σημαντικού πολιτισμού στις τέχνες και στα γράμματα αλλά και ενός φάσματος ασύλληπτης βαρβαρότητας - αυτή η Ευρώπη των αντιφάσεων είναι και αυτή που κατόρθωσε, περνώντας από πολλά στάδια εξέλιξης, να φθάσει στην Ενωμένη Ευρώπη των αρχών του 21ου αιώνα, στην Ευρώπη των 25 με μια σταθερή πορεία προς την ολοκλήρωση.
Η ιστορικότητα της ιδέας της Ευρώπης από κοινού με τη γνώση των σφαλμάτων, των αδυναμιών και των αποτυχιών του παρελθόντος μπορούν να βοηθήσουν σε ακόμη μεγαλύτερη συνειδητοποίηση της ουσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία θα πρέπει κάποτε να διδαχθεί και στα σχολεία της Ευρώπης για να εδραιωθεί στις ψυχές των νέων ανθρώπων. Έχουμε πολύ δρόμο ακόμη για μια ποιοτική ένωση των ευρωπαϊκών χωρών, η οποία θα σέβεται τις ιδιαιτερότητες των κρατών-μελών, τη γλώσσα, την παράδοση, την ιδιοπροσωπία κάθε ευρωπαϊκού λαού, την πολιτισμική πολυμορφία της Ευρώπης, ενώ παράλληλα θα καλλιεργεί, θα βαθαίνει και θα αναδεικνύει ό,τι ενώνει τους Ευρωπαίους και ό,τι τους διακρίνει ιστορικά από άλλους σύγχρονους πολιτισμούς.
Ο καίριος χώρος για τη συνειδητοποίηση της ουσίας της Ενωμένης Ευρώπης και για μια ποιοτική βίωση αυτής της ουσίας είναι ο χώρος της Παιδείας. Η ευρωπαϊκή διάσταση της Παιδείας πρέπει να αρχίσει από τα Πανεπιστήμια, στην κατάρτιση των αυριανών εκπαιδευτικών της Γενικής Εκπαίδευσης, για να περάσει σωστά, ουσιαστικά και διαθεματικά στη μόρφωση και διαμόρφωση των αυριανών πολιτών της Ενωμένης Ευρώπης, θεωρώ, μάλιστα, ιδιαίτερα σημαντικό ότι τα Πανεπιστήμια της Ευρώπης έχουν πεισθεί και ενθαρρύνουν συστηματικά τη διακινητικότητα των φοιτητών, τη μετάβαση και φοίτηση τους σε άλλα Πανεπιστήμια της Ευρώπης. Η συμφοίτηση και συνεργασία των νέων σ' ένα κατ' εξοχήν πνευματικό πεδίο που είναι η κατάκτηση της επιστήμης δημιουργεί τους καλύτερους όρους για μια ποιοτική βίωση της Ένωσης.
Γ. Μπαμπινιώτη, Για μια ποιοτική βίωση της Ενωμένης Ευρώπης
Το Βήμα, 1 Φεβρουαρίου 2004
Ερωτήσεις:
Α1. Για τις ανάγκες μιας ομαδικής εργασίας στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας, έχετε αναλάβει να μελετήσετε το παραπάνω κείμενο. Να ενημερώσετε τα άλλα μέλη της ομάδας σας για το περιεχόμενο του κειμένου αυτού αποδίδοντάς το περιληπτικά σε 100-120 λέξεις. (μονάδες 8)
Α2. Να αναπτύξετε σε 60-80 λέξεις το νόημα του παρακάτω αποσπάσματος του κειμένου: Αυτή η ιστορική διάσταση, αυτή η διαδικασία συνειδησιακής ωρίμασης, πρέπει να αποτελεί σταθερό σημείο επιστημονικής και ιδεολογικής αναφοράς για την ιδέα της Ενωμένης Ευρώπης και την πορεία της ολοκλήρωσης αυτής της ιδέας. (μονάδες 6)
Α3. - Η Παιδεία συμβάλλει στην ποιοτική βίωση της Ενωμένης Ευρώπης.
ΜΕΡΟΣ Β΄: ΓΛΩΣΣΑ (μονάδες 10)
Β1. Να ξαναγράψετε τις πιο κάτω φράσεις αντικαθιστώντας τις υπογραμμισμένες λέξεις με συνώνυμές τους, χωρίς να αλλάξετε το νόημα των φράσεων και το γραμματικό τύπο των λέξεων. (μονάδες 3)
· σύμπηξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης
· ο Χριστιανισμός λειτούργησε συνεκτικά
· βαθμιαία συνειδητοποίηση κοινών αρχών και αξιών
Β2. Εκπληκτικό, διακρίνει, επιστήμης.
Να αναλύσετε τις πιο πάνω λέξεις στα συνθετικά τους και από το δεύτερο συνθετικό της κάθε λέξης να σχηματίσετε ένα απλό ουσιαστικό. (μονάδες 3)
Β3. Να γράψετε δύο από τις μεταφορικές λέξεις ή φράσεις (ποιητική / συγκινησιακή χρήση της γλώσσας), που βρίσκονται στην πέμπτη παράγραφο του κειμένου (Η ιστορικότητα… σύγχρονους πολιτισμούς), και να σχηματίσετε δική σας πρόταση χρησιμοποιώντας μία από αυτές, με κυριολεκτική / αναφορική σημασία. (μονάδες 4)
ΜΕΡΟΣ Γ΄: ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΛΟΓΟΥ-ΕΚΘΕΣΗ (450-500 λέξεις)
(μονάδες 40)
«Ο καίριος χώρος για τη συνειδητοποίηση της ουσίας της Ενωμένης Ευρώπης και για μια ποιοτική βίωση αυτής της ουσίας είναι ο χώρος της Παιδείας».
Σε συνάντηση νέων της Ευρώπης καλείσαι ως εκπρόσωπος της Κύπρου να αναπτύξεις σε ομιλία σου τους τρόπους με τους οποίους το κυπριακό σχολείο μπορεί να συμβάλει στην «ποιοτική ένωση των Ευρωπαϊκών χωρών». (μονάδες 40)
ΜΕΡΟΣ Δ΄: ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (μονάδες 30)
Να διαβάσετε τα κείμενα και να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν.
Ι. Κ. Καβάφη, Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον
(1) Σαν έξαφνα, ώρα μεσάνυχτ', ακουσθεί
αόρατος θίασος να περνά
με μουσικές εξαίσιες, με φωνές -
την τύχη σου που ενδίδει πια, τα έργα σου
(5) που απέτυχαν, τα σχέδια της ζωής σου
που βγήκαν όλα πλάνες, μη ανωφέλετα θρηνήσεις.
Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,
αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που φεύγει.
Προ πάντων να μη γελασθείς, μην πεις πως ήταν
(10) ένα όνειρο, πως απατήθηκεν η ακοή σου
μάταιες ελπίδες τέτοιες μην καταδεχθείς.
Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,
σαν που ταιριάζει σε που αξιώθηκες μια τέτοια πόλι,
πλησίασε σταθερά προς το παράθυρο,
(15) κι άκουσε με συγκίνησιν, αλλ' όχι
με των δειλών τα παρακάλια και παράπονα,
ως τελευταία απόλαυσι τους ήχους,
τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου,
κι αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που χάνεις.
Κ. Καβάφης, Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον
Ερώτηση Δ1:
α) Να αναλύσετε το νόημα των στίχων 12-19. (μονάδες 6)
β) Η θεατρικότητα και η χρήση των συμβόλων είναι χαρακτηριστικά της ποίησης του Καβάφη. Από το πιο πάνω ποίημα να εντοπίσετε και να γράψετε ένα παράδειγμα για κάθε ένα από αυτά τα χαρακτηριστικά δικαιολογώντας την απάντησή σας. (μονάδες 4)
ΙΙ. Γ. Ιωάννου, +13-12-43 και Τ. Σινόπουλου, Ο Καιόμενος
Κανένας δεν αντιμίλησε. Ήταν και κάποιος με στολή μαζί τους.
Μου 'ρθε να πέσω απάνω σε κείνη την άτιμη φωνή και να τη στραγγαλίσω άγρια, προτού προφτάσει να προχωρήσει. Αλλά την άκουσαν βέβαια συγχρόνως και τα δυο αδέλφια κι έσκυψαν πιο πολύ κατά το χώμα, σα να 'φαγαν καμτσικιά, αλλά και σα μαθημένοι από κάτι τέτοια.
Κατόπι ο άντρας άφησε την αξίνα· δεν υπήρχαν άλλωστε άλλα κόκαλα. Η αδελφή του έσβησε το κερί και πήρε το θυμιατό. Τα κόκαλα έμειναν ασκέπαστα. Η βρωμερή εφημερίδα κυλιόταν πάνω στα χόρτα.
Έμεινα ξοπίσω και με πήρε το παράπονο. Δεν ήμουν γνωστός τους ή συγγενής τους για να με πάρουν μαζί τους, όπως θα ήθελα. Εγώ τα 'χω καταφέρει να χωρώ και να ταιριάζω μονάχα με κάτι τέτοιους σαν αυτούς του πούλμαν. Γι' αυτό ξεκίνησα για το πιο λαϊκό καφενείο, και στο δρόμο συνέχεια έλεγα: Θεέ μου, μη μ' αφήνεις ούτε καλημέρα να 'χω πια με τέτοια, δήθεν εξευγενισμένα, υποκείμενα.
Γ. Ιωάννου, +13-12-43
Κοιτάχτε μπήκε στη φωτιά! Είπε ένας απ' το πλήθος.
Γυρίσαμε τα μάτια γρήγορα. Ήταν
στ' αλήθεια αυτός που απόστρεψε το πρόσωπο, όταν του
μιλήσαμε. Και τώρα καίγεται. Μα δε φωνάζει βοήθεια.
Διστάζω. Λέω να πάω εκεί. Να τον αγγίξω με το χέρι μου.
Είμαι από τη φύση μου φτιαγμένος να παραξενεύομαι,
Ποιος είναι τούτος που αναλίσκεται περήφανος;
Το σώμα του το ανθρώπινο δεν τον πονά;
Η χώρα εδώ είναι σκοτεινή. Και δύσκολη. Φοβάμαι.
Ξένη φωτιά μην την ανακατεύεις, μου είπαν.
Όμως εκείνος καίγονταν μονάχος. Καταμόναχος.
Κι όσο αφανίζονταν τόσο άστραφτε το πρόσωπο.
Γινόταν ήλιος.
Στην εποχή μας όπως και σε περασμένες εποχές
άλλοι είναι μέσα στη φωτιά κι άλλοι χειροκροτούνε.
Ο ποιητής μοιράζεται στα δυο.
Τ. Σινόπουλος, Ο Καιόμενος
Ερώτηση Δ2:
Να παρουσιάσετε τη στάση του αφηγητή απέναντι στα διαδραματιζόμενα στο διήγημα του Γ. Ιωάννου και αυτήν του ποιητή στο ποίημα του Τ. Σινόπουλου. Στη συνέχεια να τις συγκρίνετε. (μονάδες 8)
ΙΙΙ. Α. Παπαδιαμάντη, Η Φόνισσα και Στρ. Τσίρκα, Αριάγνη
Είχε καρπογεννήσει, λοιπόν η Χαδούλα τόσα τέκνα, και είχε κτίσει μικρόν οσπίτιον δια να κατοικήση. Όσον ηύξανεν η οικογένεια, τόσον ηύξανον και τα «φαρμάκια». Ναι, από τας ιδίας οικονομίας της είχε αποκτήσει την μικράν οικίαν η Γιαννού, και όχι από τα περισσεύματα του συζύγου της. Ο μάστρο - Γιάννης ο Σκούφος, ή ο «Λογαριασμός», δεν ήξευρε, πράγματι, να λογαριάση καλά ούτε πόσα μεροκάματα είχε δουλέψει, ούτε πόσα κάνουν τέσσαρα ή πέντε ή έξ μεροκάματα της εβδομάδος προς μίαν και 75 ή μίαν και 80 - διότι τόσα έπαιρνεν ως τρίτης τάξεως μαραγκός. Όταν ενίοτε, ως καλαφάτης, επληρώνετο προς 2.35 ή 2.40, πάλιν δεν ήξευρε να τα λογαριάση.
Μόνον του ήρεσκε να τα πίνη, σχεδόν όλα, την Κυριακήν. Πλην ευτυχώς η σύζυγος του είχε λάβει τα μέτρα της, κι έπαιρνεν αυτή τα λεπτά στα χέρια της, το Σάββατον το βράδυ. ΄Η τα εισέπραττε, κατ' ευθείαν, από τον πρωτομάστορην, όχι άνευ έριδος και δυσκολίας -επειδή ο πρωτομάστορης δεν ήθελε να της τα δώση, προτιμών να τα εγχειρίση εις τον μάστρο - Γιάννην τον ίδιον, από τον οποίον μάλιστα εκράτει, καθώς και απ’ όλους τους άλλους, δέκα ή δεκαπέντε λεπτά ως έκτακτα ποσοστά, λέγων «έχω κορίτσια, βρε αδελφέ, έχω κορίτσια!». Αλλ' η Φραγκογιαννού πού να γελασθή. Αυτή του έδιδε την μόνην λογικήν και την μόνην πρέπουσαν απάντησιν: «Εσύ μονάχα έχεις κορίτσια, μάστορη; Ο άλλος κόσμος δεν έχουν;».
΄Η, αν δεν κατόρθωνε να τα λάβη η ιδία από τον αρχιναυπηγόν, η Γιαννού τα ήρπαζε, «σα χωρατά, σαν αλήθεια», από τας χείρας του συζύγου της, αφού εφρόντιζε πρώτον να τον «καλοκαρδίση» και να τον φέρη εις την κατάλληλον -ψυχολογικήν θέσιν. Ή, τέλος, τον άφινε να κοιμηθή μισοζαλισμένος, και τα έκλεπτεν από τα φορέματα του, την νύκτα του Σαββάτου. Μόνον, την Κυριακήν το πρωί, του έδιδε δια «χαρτζιλίκι» 40 ή 50 λεπτά.
Α. Παπαδιαμάντης, Η Φόνισσα
Πάει, το χάνω το παιδί, λέω μέσα μου. Βαστάτε της το κούτελο, τους λέω και πάω στα εικονίσματα. Έπεσα χάμω και χτυπούσα το κεφάλι στο πάτωμα. Παναγίτσα μου, έλεγα, όχι αυτό, είναι αθώο και τ' αγαπάει τόσο τα γράμματα. Και στο ράψιμο είναι καλό και τ' αδέρφια της τα πονάει κι είναι η αδυναμία του κύρη της. Μαμά, μου φωνάζουνε, τα χέρια της πάγωσαν. Κι ο Μιχάλης ξεχρόνιζε. Κι έφτασε κάποτε και νόμισα πως έφτασε ο Μεσσίας. Μα τι μου λέει; Ο πατέρας δεν πήγε απόψε καθόλου στη δουλειά. Ω, συμφορά, ω, ανάθεμα σ' αυτόν που έβγαζε τις τράπουλες. Κάνω έτσι κι όταν είδα τη λεκάνη γεμάτη στα μισά, μου ήρθε σαν τρέλα. Μπα, λέω, αδύνατο τόσο αίμα να είναι του παιδιού, θα 'χε τελειώσει. Αυτό είναι ξινισμένο κρασί απ' τη νταμιζανίτσα του μπαλκονιού. Το παιδί χάνεται, Αριάγνη! Άνοιξα τα παράθυρα. Σώστε, χριστιανοί, το χάνω μέσα από τα χέρια μου, φωνάζω. Από κάτω, κάτι μου λέγανε. Σκύβω, ήταν ο Γιούνες, μ' εκείνο το σερσέμη τον πιανίστα το Γερμανό και χάζευαν το τάβλι του ποδηλατά. -Ομ Μεχάλη, τρέχει τίποτα;- Βρε Γιούνες, του λέω, σώσε, το παιδί μου τελειώνει. Ώσπου να το πω ήταν απάνω. Πλατς, πλατς χτυπούσαν τα γυμνά του πόδια στα πέτρινα σκαλοπάτια. Μια και δυο τη σήκωσε στα χέρια και δρόμο κάτω.
Στρ. Τσίρκα, Αριάγνη
Ερώτηση Δ3:
Στα πιο πάνω αποσπάσματα ξετυλίγονται οι αναμνήσεις των ηρωίδων των μυθιστορημάτων Η Φόνισσα και Αριάγνη.
α) Να παρουσιάσετε μέσα από τα συγκεκριμένα αποσπάσματα τη συμπεριφορά των συζύγων τους απέναντι στις οικογένειές τους, μέσα στα κοινωνικά δεδομένα της εποχής του καθενός. (μονάδες 4)
β) Πώς νομίζετε ότι η συμπεριφορά αυτή των αντρών επέδρασε στη διαμόρφωση της προσωπικότητας της Φραγκογιαννούς και της Αριάγνης ; (μονάδες 4)
γ) Να συγκρίνετε τη στάση που υιοθέτησαν η Φραγκογιαννού και η Αριάγνη απέναντι στην κοινωνία, όπως διαφαίνεται μέσα από όλο το έργο Η Φόνισσα και το απόσπασμα από το έργο Αριάγνη που περιλαμβάνεται στο βιβλίο σας. (μονάδες 4)
ΤΕΛΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου