Δείγμα εξεταστικού δοκιμίου Νέων Ελληνικών
Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από τέσσερα (4) μέρη. Να απαντήσετε σε όλα τα ερωτήματα.
Διάρκεια τρεις (3) ώρες
ΜΕΡΟΣ Α΄: ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ (μονάδες 20)
Να διαβάσετε το πιο κάτω κείμενο και να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν:
Δύο είναι τα βασικά γνωρίσματα που χαρακτηρίζουν το τέλος του εικοστού αιώνα και συγχρόνως το τέλος της δεύτερης μετά Χριστό χιλιετίας. Η ανάπτυξη της ηλεκτρονικής τεχνολογίας στον τομέα της τεχνικής και η αντιπαλότητα ανάμεσα στη Δύναμη και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στον τομέα της κοινωνικής και πολιτικής ζωής.
Η ανακάλυψη και η χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή περί τα μέσα του εικοστού αιώνα αποτελεί, αναμφίβολα, τη μεγαλύτερη εφεύρεση που πέτυχε μέχρι σήμερα το ανθρώπινο πνεύμα. Από την προέκταση των ανθρώπινων χεριών και των αισθητήριων οργάνων οδήγησε στην προέκταση του ανθρώπινου εγκεφάλου. Πριν από τον ηλεκτρονικό υπολογιστή, όλα τα τεχνικά και βιομηχανικά μέσα που είχε εφεύρει ο άνθρωπος, μηχανές, τηλεσκόπια, κλπ. αποτελούσαν προέκταση των ανθρώπινων χεριών και των αισθητήριων οργάνων. Με τις εφευρέσεις αυτές ο άνθρωπος πέρασε σταδιακά από τη θυμοσοφία[1] στην επιστημονική έρευνα. Όλη, όμως, αυτή η εξέλιξη δεν έπαυσε να αποτελεί απλή προέκταση των ανθρώπινων χεριών και των αισθητήριων οργάνων.
Με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή για πρώτη φορά στην ιστορική του πορεία κατόρθωσε ο άνθρωπος να κατασκευάσει όργανο με το οποίο να προεκτείνονται και να πολλαπλασιάζονται, όχι πια η δύναμη των χεριών και των αισθητήριων οργάνων του, αλλά οι δυνατότητες του εγκεφάλου του. Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής δεν επαυξάνει απλώς, όπως η μηχανή, την παραγωγή υλικών αγαθών, αλλά επιταχύνει τη μαθηματική σκέψη και προεκτείνει τις πνευματικές ικανότητες του ανθρώπου να ερευνήσει και να γνωρίσει το σύμπαν. Χάριν στον ηλεκτρονικό υπολογιστή μπόρεσε ο άνθρωπος να φτάσει στο φεγγάρι, να ερευνήσει απρόσιτες περιοχές του μικρόκοσμου και του μακρόκοσμου, να επιτύχει την αυτοματοποίηση της βιομηχανικής παραγωγής και να επικοινωνεί από το ένα στο άλλο άκρο της οικουμένης μέσω δορυφορικών συστημάτων. Μια νέα εποχή για το ανθρώπινο γένος έχει αρχίσει στο τέλος της δεύτερης μετά Χριστό χιλιετίας και του εικοστού αιώνα.
Ποια μορφή θα πάρει η νέα αυτή εποχή εξαρτάται από το δεύτερο γνώρισμα που χαρακτηρίζει την πολιτική και την κοινωνική ζωή της εποχής μας: Την αντιπαλότητα ανάμεσα στη δύναμη και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο άνθρωπος είναι από τη φύση του εγωκεντρικός. Επιζητεί τη δύναμη και τη δόξα. Γι’ αυτό οι πιο ισχυροί επιβάλλονται και εκμεταλλεύονται τους πιο αδύνατους. Τούτο αποτελεί και Νόμο της Φύσης, σύμφωνα με τον οποίο το ισχυρότερο και μεγαλύτερο επιβάλλεται στο ασθενέστερο και στο μικρότερο. Το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό. Οι μικρότεροι αστέρες περιστρέφονται γύρω από το μεγαλύτερο ήλιο.
Αυτός ο Νόμος της Φύσης ξεπεράστηκε, προκειμένου οι άνθρωποι να ρυθμίσουν τις μεταξύ τους διαπροσωπικές σχέσεις. Μια πρώτη υπέρβαση του νόμου επικράτησης του ισχυροτέρου αποτελεί η διαμόρφωση του δημοκρατικού πολιτεύματος στην Αρχαία Ελλάδα, έστω κι αν η μορφή εκείνη της Δημοκρατίας είχε πολλά μειονεκτήματα, λόγω των επικρατουσών τότε αντιλήψεων και της ύπαρξης του θεσμού της δουλείας. Πέρασαν έκτοτε δυόμισι χιλιάδες χρόνια βάναυσου δεσποτισμού, δουλείας, δουλοπαροικίας και εκμετάλλευσης του ανθρώπου από τον άνθρωπο, για να φθάσουμε μόλις στα μέσα του εικοστού αιώνα (1948), ύστερα από σκληρούς και απάνθρωπους πολέμους, στην Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων. Όλοι οι άνθρωποι έχουν ισότιμη αξία. Η δύναμη του ισχυροτέρου περιορίζεται από τα δικαιώματα του ανθρώπου.
Μιχαλάκης Ι. Μαραθεύτης, Κυπριακή Μαρτυρία τ. 19, Λευκωσία, 2000
Ερωτήσεις:
Α1. Να ενημερώσετε την τάξη σας για το περιεχόμενο του πιο πάνω κειμένου με γραπτή
περίληψή του σε 100-120 λέξεις. (μονάδες 8)
περίληψή του σε 100-120 λέξεις. (μονάδες 8)
Α2. Στην τελευταία παράγραφο ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι: Όλοι οι άνθρωποι έχουν ισότιμη αξία. Η δύναμη του ισχυροτέρου περιορίζεται από τα δικαιώματα του ανθρώπου.
Με ποια παραδείγματα τεκμηριώνει τη θέση αυτή; Συμφωνείτε με την άποψη του
συγγραφέα; Να υποστηρίξετε τη γνώμη σας αναφερόμενοι και σ’ ένα παράδειγμα
από τη σημερινή πραγματικότητα. (μονάδες 6)
συγγραφέα; Να υποστηρίξετε τη γνώμη σας αναφερόμενοι και σ’ ένα παράδειγμα
από τη σημερινή πραγματικότητα. (μονάδες 6)
Α3. α) Να εντοπίσετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου.
(Με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή…εικοστού αιώνα).
β) Να αναφέρετε τον τρόπο ανάπτυξης της ίδιας παραγράφου αιτιολογώντας την
απάντησή σας. (μονάδες 6)
ΜΕΡΟΣ Β΄: ΓΛΩΣΣΑ (μονάδες 10)
Β1. Να ξαναγράψετε τις πιο κάτω φράσεις αντικαθιστώντας τις υπογραμμισμένες λέξεις
με συνώνυμές τους, χωρίς να αλλάξετε το νόημα των φράσεων και το γραμματικό
τύπο των λέξεων.
με συνώνυμές τους, χωρίς να αλλάξετε το νόημα των φράσεων και το γραμματικό
τύπο των λέξεων.
§ ο ηλεκτρονικός υπολογιστής δεν επαυξάνει απλώς την παραγωγή υλικών αγαθών
§ να ερευνήσει απρόσιτες περιοχές του μικρόκοσμου
§ οι πιο ισχυροί επιβάλλονται
( μονάδες 3)
Β2. Για καθεμιά από τις πιο κάτω λέξεις να γράψετε από ένα παράγωγο ουσιαστικό και
ένα παράγωγο επίθετο:
ένα παράγωγο επίθετο:
§ ερευνήσει
§ επικοινωνεί
§ επιβάλλεται
(μονάδες 3)
Β3. Για καθεμιά από τις πιο κάτω λέξεις ή φράσεις να γράψετε μια ολοκληρωμένη
πρόταση, έτσι που να φαίνεται η σημασία τους (κυριολεκτική ή μεταφορική):
πρόταση, έτσι που να φαίνεται η σημασία τους (κυριολεκτική ή μεταφορική):
§ ιστορική πορεία
§ εγωκεντρικός
§ διαπροσωπικές σχέσεις
§ περιορίζεται
(μονάδες 4)
ΜΕΡΟΣ Γ΄: ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΛΟΓΟΥ-ΕΚΘΕΣΗ (μονάδες 40)
Η ανακάλυψη και η χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή περί τα μέσα του εικοστού αιώνα αποτελεί, αναμφίβολα, τη μεγαλύτερη εφεύρεση που πέτυχε μέχρι σήμερα το ανθρώπινο πνεύμα. Από την προέκταση των ανθρώπινων χεριών και των αισθητήριων οργάνων οδήγησε στην προέκταση του ανθρώπινου εγκεφάλου.
Σου έχει ανατεθεί να παρουσιάσεις στην τάξη σου εισήγηση, το περιεχόμενο της οποίας πρέπει να στηρίζεται στα συμπεράσματά σου από μελέτη που έχεις κάνει με θέμα «Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής στη ζωή του εφήβου». Στόχος σου είναι να ενθαρρύνεις τους συμμαθητές σου να χρησιμοποιούν τον ηλεκτρονικό υπολογιστή, ταυτόχρονα, όμως, να τονίζεις και τις αρνητικές συνέπειες που πιθανόν να προκύψουν από την αλόγιστη χρήση του. (450-500 λέξεις)
ΜΕΡΟΣ Δ΄:ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ-ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΌ ΒΙΒΛΙΟ (μονάδες 30)
Να διαβάσετε τα κείμενα και να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν.
I. Κ. Π. Καβάφη, Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον
Σαν έξαφνα, ώρα μεσάνυχτ', ακουσθεί
αόρατος θίασος να περνά
με μουσικές εξαίσιες, με φωνές -
την τύχη σου που ενδίδει πια, τα έργα σου
που απέτυχαν, τα σχέδια της ζωής σου
που βγήκαν όλα πλάνες, μη ανωφέλετα θρηνήσεις.
Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,
αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που φεύγει.
Προ πάντων να μη γελασθείς, μην πεις πως ήταν
ένα όνειρο, πως απατήθηκεν η ακοή σου
μάταιες ελπίδες τέτοιες μην καταδεχθείς.
[…]
Ερώτηση Δ1:
α) Με ποιο τρόπο καλείται ο Αντώνιος να αντιμετωπίσει τη συμφορά στο πιο πάνω
απόσπασμα; (μονάδες 6)
απόσπασμα; (μονάδες 6)
β) Τι συμβολίζει η Αλεξάνδρεια; (μονάδες 4)
II. Παντελή Μηχανικού, Ονήσιλος
[…]
Δέκα χρόνια έστελλε τις μέλισσές του ο Ονήσιλος
να μας κεντρίσουν
να μας ξυπνήσουν
να μας φέρουν ένα μήνυμα.
Δέκα χιλιάδες μέλισσες έστειλε ο Ονήσιλος
κι όλες ψοφήσανε απάνω στο παχύ μας δέρμα
χωρίς τίποτα να νιώσουμε.
Κι όταν το ποδοβολητό των βαρβάρων
έφτασε στη Σαλαμίνα
φρύαξε ο Ονήσιλος.
Άλλο δεν άντεξε.
Άρπαξε το καύκαλό του
και το θρυμμάτισε επάνω στο κεφάλι μου.
[…]
Ερώτηση Δ2:
α) Σε ποια περίοδο της σύγχρονης ιστορίας της Κύπρου αναφέρεται το πιο πάνω απόσπασμα; (μονάδες 2)
β) Ποια ήταν η στάση του κυπριακού λαού απέναντι στα μηνύματα που έστελλε ο Ονήσιλος και ποιο ήταν το αποτέλεσμα της στάσης αυτής; (μονάδες 6)
III. Στρ. Τσίρκα, Αριάγνη και Αλ. Παπαδιαμάντη, Φόνισσα
[…]
Είχε καρπογεννήσει, λοιπόν η Χαδούλα τόσα τέκνα, και είχε κτίσει μικρόν οσπίτιον δια να κατοικήση. Όσον ηύξανεν η οικογένεια, τόσον ηύξανον και τα «φαρμάκια». Ναι, από τας ιδίας οικονομίας της είχε αποκτήσει την μικράν οικίαν η Γιαννού, και όχι από τα περισσεύματα του συζύγου της. Ο μάστρο - Γιάννης ο Σκούφος, ή ο «Λογαριασμός», δεν ήξευρε, πράγματι, να λογαριάση καλά ούτε πόσα μεροκάματα είχε δουλέψει, ούτε πόσα κάνουν τέσσαρα ή πέντε ή έξ μεροκάματα της εβδομάδος προς μίαν και 75 ή μίαν και 80 - διότι τόσα έπαιρνεν ως τρίτης τάξεως μαραγκός. Όταν ενίοτε, ως καλαφάτης, επληρώνετο προς 2.35 ή 2.40, πάλιν δεν ήξευρε να τα λογαριάση.
Μόνον τού ήρεσκε να τα πίνη, σχεδόν όλα, την Κυριακήν. Πλην ευτυχώς η σύζυγός του είχε λάβει τα μέτρα της, κι έπαιρνεν αυτή τα λεπτά στα χέρια της, το Σάββατον το βράδυ. ΄Η τα εισέπραττε, κατ' ευθείαν, από τον πρωτομάστορην, όχι άνευ έριδος και δυσκολίας -επειδή ο πρωτομάστορης δεν ήθελε να της τα δώση, προτιμών να τα εγχειρίση εις τον μάστρο - Γιάννην τον ίδιον, από τον οποίον μάλιστα εκράτει, καθώς και απ’ όλους τους άλλους, δέκα ή δεκαπέντε λεπτά ως έκτακτα ποσοστά, λέγων «έχω κορίτσια, βρε αδελφέ, έχω κορίτσια!». Αλλ' η Φραγκογιαννού πού να γελασθή. Αυτή του έδιδε την μόνην λογικήν και την μόνην πρέπουσαν απάντησιν: «Εσύ μονάχα έχεις κορίτσια, μάστορη; Ο άλλος κόσμος δεν έχουν;».
΄Η, αν δεν κατόρθωνε να τα λάβη η ιδία από τον αρχιναυπηγόν, η Γιαννού τα ήρπαζε, «σα χωρατά, σαν αλήθεια», από τας χείρας του συζύγου της, αφού εφρόντιζε πρώτον να τον «καλοκαρδίση» και να τον φέρη εις την κατάλληλον -ψυχολογικήν θέσιν. Ή, τέλος, τον άφινε να κοιμηθή μισοζαλισμένος, και τα έκλεπτεν από τα φορέματά του, την νύκτα του Σαββάτου. Μόνον, την Κυριακήν το πρωί, του έδιδε δια «χαρτζιλίκι» 40 ή 50 λεπτά.[…]
Α. Παπαδιαμάντη, Η Φόνισσα
[…]
Πάει, το χάνω το παιδί, λέω μέσα μου. Βαστάτε της το κούτελο, τους λέω και πάω στα εικονίσματα. Έπεσα χάμω και χτυπούσα το κεφάλι στο πάτωμα. Παναγίτσα μου, έλεγα, όχι αυτό, είναι αθώο και τ' αγαπάει τόσο τα γράμματα. Και στο ράψιμο είναι καλό και τ' αδέρφια της τα πονάει κι είναι η αδυναμία του κύρη της. Μαμά, μου φωνάζουνε, τα χέρια της πάγωσαν. Κι ο Μιχάλης ξεχρόνιζε. Κι έφτασε κάποτε και νόμισα πως έφτασε ο Μεσσίας. Μα τι μου λέει; Ο πατέρας δεν πήγε απόψε καθόλου στη δουλειά. Ω, συμφορά, ω, ανάθεμα σ' αυτόν που έβγαζε τις τράπουλες. Κάνω έτσι κι όταν είδα τη λεκάνη γεμάτη στα μισά, μου ήρθε σαν τρέλα. Μπα, λέω, αδύνατο τόσο αίμα να είναι του παιδιού, θα 'χε τελειώσει. Αυτό είναι ξινισμένο κρασί απ' τη νταμιζανίτσα του μπαλκονιού. Το παιδί χάνεται, Αριάγνη! Άνοιξα τα παράθυρα. Σώστε, χριστιανοί, το χάνω μέσα από τα χέρια μου, φωνάζω. Από κάτω, κάτι μου λέγανε. Σκύβω, ήταν ο Γιούνες, μ' εκείνο το σερσέμη τον πιανίστα το Γερμανό και χάζευαν το τάβλι του ποδηλατά. -Ομ Μεχάλη, τρέχει τίποτα;- Βρε Γιούνες, του λέω, σώσε, το παιδί μου τελειώνει. Ώσπου να το πω ήταν απάνω. Πλατς, πλατς χτυπούσαν τα γυμνά του πόδια στα πέτρινα σκαλοπάτια. Μια και δυο τη σήκωσε στα χέρια και δρόμο κάτω. […]
Στρ. Τσίρκα, Αριάγνη
Ερώτηση Δ3:
Στα πιο πάνω αποσπάσματα παρουσιάζονται δυο οικογένειες:
α) Πώς συμπεριφέρεται ο άντρας και πώς η γυναίκα της κάθε οικογένειας;
(μονάδες 6)
β) Ποιο από τα πιο πάνω πρόσωπα, κατά τη γνώμη σας, γίνεται περισσότερο ηθικά αποδεκτό από τη σημερινή κοινωνία και για ποιο λόγο;
(μονάδες 6)
ΤΕΛΟΣ
2. η πρακτική φιλοσοφία, η φιλοσοφία της καθημερινότητας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου