Τρόποι πειθούς και μέσα πειθούς

H ΠΕΙΘΩ επιδιώκεται με ΕΠΙΚΛΗΣΗ στη λογική, στο συναίσθημα, στην αυθεντία, στο ήθος.

Τρόπος πειθούς : ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΗ ΛΟΓΙΚΗ Μέσα πειθούς : Επιχειρήματα ·      συλλογισμοί ·      προτάσεις κρίσεως ·      ερωτηματικές προτάσεις ή ρητορικά ερωτήματα Τεκμήρια ·      αποδείξεις ·      παραδείγματα ·      στατιστικά στοιχεία ·      πορίσματα ερευνών ·      εμπειρικές αλήθειες ·      παραθέματα ·      μαρτυρίες ·      γεγονότα (ιστορικά κ.ά.)

Τρόπος πειθούς :  ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ Μέσα πειθούς : Περιγραφή ·      εικόνα Αφήγηση -       Χρήση συγκινησιακού – μεταφορικού λόγου (λέξεις συναισθηματικά φορτισμένες, ειρωνεία, σαρκασμός, χιούμορ, υπερβολή, μεταφορά, λογοπαίγνιο, δισημία, συνειρμός) -       Χρήση ρητορικών ερωτημάτων

Τρόπος πειθούς : ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΥΘΕΝΤΙΑ Μέσα πειθούς :  Αναφορά σε λόγια μιας προσωπικότητας Αποφθέγματα Ρητά Γνωμικά Παροιμίες

Τρόπος πειθούς : ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΗΘΟΣ ΤΟΥ ΠΟΜΠΟΥ Μέσα πειθούς : Αξιόπιστος λόγος Έπαινοι Εγκώμια Λανθάνων αξιολογικός χαρακτηρισμός

Τρόπος πειθούς : ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΗΘΟΣ ΤΟΥ ΔΕΚΤΗ Μέσα πειθούς : Άμεσος ή λανθάνων αξιολογικός χαρακτηρισμός

Τρόπος πειθούς :  ΕΠΙΘΕΣΗ ΣΤΟ ΗΘΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΠΑΛΟΥ Μέσα πειθούς :     Κριτικές Κατηγορητήρια

ΤΡΟΠΟΙ ΠΕΙΘΟΥΣ

Με την επίκληση στη λογική επιχειρείται να προβληματιστεί, να πεισθεί λογικά ο δέκτης, ούτως ώστε να κινητοποιηθεί, να αναλάβει δράση, να αλλάξει τρόπο ζωής, να… (στόχος του συγγραφέα). Αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση επιχειρημάτων  ή/και τεκμηρίων.

Με την επίκληση στο συναίσθημα επιχειρείται να ευαισθητοποιηθεί ο δέκτης για το σοβαρό πρόβλημα που θίγεται, να βιώσει συναισθήματα ενοχής, ντροπής, φόβου, δυσπιστίας, απογοήτευσης κτλ. ή χαράς, ικανοποίησης, θάρρους, εμπιστοσύνης, ενθουσιασμού κτλ., ούτως ώστε να ανησυχήσει, να προβληματιστεί, να κινητοποιηθεί, να … (στόχος του συγγραφέα).  Αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση συγκινησιακού μεταφορικού λόγου στην περιγραφή ή/και την αφήγηση. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί το ρητορικό ερώτημα, το οποίο κεντρίζει το συναισθηματικό κόσμο του δέκτη.

Με την επίκληση στην αυθεντία επιχειρείται να τεκμηριωθεί η αξιοπιστία των απόψεων του συγγραφέα, να ενισχυθεί η επιχειρηματολογία του, να φωτιστεί ένα δυσερμήνευτο ζήτημα μέσα από τη σοφία μιας προσωπικότητας ή μιας καταξιωμένης κοινωνικής ομάδας (π.χ. επιστημονική αυθεντία) ή ακόμη και μέσα από τη λαϊκή σοφία.

Με την επίκληση στο ήθος του πομπού επιχειρείται να κερδηθεί η εμπιστοσύνη στο πρόσωπο του πομπού, ώστε οι θέσεις – εισηγήσεις του να γίνουν αποδεκτές. Αυτό επιτυγχάνεται π.χ. με λανθάνοντα αξιολογικό χαρακτηρισμό, ώστε ο πομπός να ταυτιστεί με ένα θετικό πρότυπο συμπεριφοράς και να αποκτήσει κύρος.

Με την επίκληση στο ήθος του δέκτη επιχειρείται να αισθανθεί ο δέκτης την ευθύνη απέναντι σε όσα του προβάλλονται και να αποδεχτεί τις απόψεις – εισηγήσεις του πομπού. Αυτό επιτυγχάνεται με άμεσο ή έμμεσο (λανθάνοντα) αξιολογικό χαρακτηρισμό, ο οποίος ανάγει το δέκτη σε ξεχωριστή προσωπικότητα, ηθικά και κοινωνικά αποδεκτή, ώστε να τον ταυτίσει με ένα θετικό πρότυπο συμπεριφοράς και να τον ωθήσει να προσπαθήσει να το αποδείξει με τη στάση του. (π.χ. Οι καλές μητέρες φροντίζουν τα παιδιά τους με γάλα Χ, Ο δημοκρατικός πολίτης θα συμφωνούσε μαζί μου ότι …).

Με την επίθεση στο ήθος του αντιπάλου επιχειρείται να αντικρουστούν τα αντίθετα επιχειρήματα που (τυχόν) προβάλλονται, με την καταρράκωση του κύρους αυτού που τα αντιπροσωπεύει.

Υλικό Συμβούλων Φιλολόγων, 2004-2005