Διαγώνισμα Θ. Κ. Παιδεία 11/2012

Άγνωστο κείμενο: Γ. Μπαμπινιώτη, Έχει μέλλον η παιδεία;

ΛΥΚΕΙΟ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ ΠΕΤΡΟΥ ΚΑΙ ΠΑΥΛΟΥ – ΛΕΜΕΣΟΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ: Έκφραση – Έκθεση

Καθηγήτρια: Βαλεντίνα Σαλτέ        Τμήμα: Γ9      Ημερομηνία: 2/11/2012

---

ΝΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΤΕ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΡΑΠΤΟΥ

Το γραπτό αποτελείται από τρία μέρη

Μέρος Α: Αδίδακτο κείμενο                                                                     (μονάδες 20)

Να διαβάσετε το πιο κάτω κείμενο και να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν:

Στο ερώτηµα αν έχει µέλλον η Παιδεία µας µέσα στην οικονοµική κρίση που µαστίζει τη χώρα µας η απάντηση είναι απλή µαζί και τραγική: Αν δεν έχει µέλλον η Παιδεία µας, δεν έχει µέλλον και η χώρα µας.

Στην πατρίδα µας – και όχι µόνον – έχουµε κατά καιρούς µεταρρυθµιστικές προσπάθειες που βασίζονται όχι στην ουσία τής Παιδείας αλλά στις τεχνικές εφαρµογής. Εξηγούµαι: Χρήσιµο είναι να προσδιορίσουµε την έκταση της ύλης ή τον αριθµό των εξεταζοµένων µαθηµάτων. Χρήσιµο είναι να χρησιµοποιήσουµε τους διαδραστικούς πίνακες και την ψηφιακή τεχνολογία. Χρήσιµο είναι να επαναδιοργανώσουµε τη διοίκηση τής Εκπαίδευσης. Χρήσιµο είναι να εισαγάγουµε τις ερευνητικές εργασίες των µαθητών στο σχολείο. Χρήσιµο είναι να µαθαίνουµε περισσότερες ξένες γλώσσες. Χρήσιµα είναι αδιαµφισβητήτως και πολλά άλλα από αυτά που έγιναν και γίνονται. Αλλά όλα µαζί αυτά και καθένα χωριστά δεν συνιστούν την ουσία της Παιδείας. Ποια θα ήταν µια Παιδεία ουσίας µε θεµελιώδεις παιδευτικούς σκοπούς; Φρονώ ότι θα ήταν µια Παιδεία που µορφώνει πολίτες υπεύθυνους, πολίτες σκεπτόµενους, πολίτες κοινωνικά ευαίσθητους, πολίτες καλλιεργηµένους, πολίτες µε αρχές, αξίες και ιδανικά, πολίτες µε ικανότητες, µε γνώσεις και αυτογνωσία. Μια ποιοτική Παιδεία, που θα διασφαλίζει, κατά προτεραιότητα, την κατάκτηση της µητρικής γλώσσας και την εξοικείωση µε τη µαθηµατική σκέψη. Περαιτέρω, µια Παιδεία που θα εξασφαλίζει την κατοχή των «εθνικών µαθηµάτων» (ιστορίας, λογοτεχνίας, γεωγραφίας, θρησκευτικών) και την ουσιαστική οικείωση µε τις φυσικές επιστήµες (φυσική, χηµεία, βιολογία). Μια Παιδεία που θα οδηγεί εξ απαλών ονύχων στον κόσµο του πολιτισµού (µουσικής, εικαστικών, θεάτρου, δηµιουργικής γραφής) και στην άσκηση του σώµατος (φυσική αγωγή, αθλητισµός) σε όλα τα χρόνια των σπουδών. Η κατοχή μιας ξένης γλώσσας μέσα στη σχολική εκπαίδευση και η καλή γνώση και χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας πρέπει να συμπληρώνουν τα βασικά.

Ωστόσο, κυρίαρχα στοιχεία της Παιδείας, διάχυτα σε όλα τα πεδία και τα επίπεδα της εκπαίδευσης, πρέπει να είναι οι αρχές, οι αξίες και τα ιδανικά, ό,τι ανεβάζει τον άνθρωπο, ό,τι στηρίζει µια κοινωνία, ό,τι συνέχει έναν λαό. Όχι ως θεωρίες, ρητορισµοί και φανφάρες, αλλά ως στοιχεία που πηγάζουν µέσα από την ιστορία και την παράδοση του τόπου, ως ιδέες, αρχές και πρότυπα ζωής που µπορούν να συγκινήσουν και να εµπνεύσουν. Αυτή η διάσταση της Παιδείας ατόνησε (ή υπονοµεύτηκε;) µε το σκεπτικό ότι δήθεν αποτελεί χρηστοµάθεια ή ηθικολογία ή ξεπερασµένες συντηρητικές ιδέες εν ονόµατι ενός αβαθούς προοδευτισµού και σειράς ιδεολογηµάτων που κλόνισαν τελικά τα θεµέλια της Παιδείας. Έτσι ένας ολόκληρος κόσµος νέων παιδιών βρέθηκαν χωρίς εσωτερικά στηρίγµατα και σηµεία αναφοράς, σε µια σύγχυση και αβεβαιότητα που τους γεννά πικρίες, επιθετικότητα και τους εκτρέπει στην αναζήτηση ξένων προτύπων που επιδεινώνουν την κατάσταση.

Μια άλλη ανίατη µέχρι σήµερα ασθένεια της εκπαίδευσής µας που υπονοµεύει κάθε έννοια ουσιαστικής Παιδείας είναι ο όγκος των πληροφοριών µε τις οποίες φορτώνουµε τους µαθητές, πληροφορίες που σπάνια περνούν το κατώφλι της πραγµατικής γνώσης και που ξεχνιούνται αφήνοντας ελάχιστα ίχνη. Ο έρωτας της λυτρωτικής γνώσης που ρίχνει φως γύρω µας, η αγάπη για το σχολείο ως ιερό χώρο αφύπνισης του νου, η εκτίµηση στον δάσκαλο ως πηγή της γνώσης, το δέσιµο µε το βιβλίο ως µετάβαση στον κόσµο της γνώσης, όλα αυτά αποτελούν άπιαστο όνειρο, εις βάρος κάθε έννοιας αληθινής Παιδείας. Για ποια Παιδεία µπορούµε να µιλούµε αν δεν επανακτήσουµε την αγάπη του µαθητή για τη µάθηση και το σχολείο; Και πώς θα γίνει αυτό χωρίς τον µαθητή να µετέχει ενεργώς στην αναζήτηση της γνώσης, στη µαγεία της ανακάλυψης του κόσµου της φύσης και της νόησης, σε ό,τι γεννά δηµιουργικό «έρωτα Παιδείας»;

Η πρόκληση, λοιπόν, που µπορεί να βγει µέσα από τα δεινά της κρίσης ως πνευµατική κάθαρση είναι µια νέα Παιδεία της ουσίας από ένα εκπαιδευτικό σύστηµα που θα µας «ξεβολέψει» αρχικά όλους – δασκάλους, µαθητές, γονείς, πανεπιστήµια, πολιτεία – µε ριζικές αλλαγές οι οποίες θα µετατρέψουν την απόκτηση Παιδείας από αγγαρεία σε απόλαυση, από µια χρηστική αντίληψη της Παιδείας ως απλής πύλης εισόδου στα πανεπιστήµια σε µια πηγή αυτογνωσίας, καλλιέργειας και ανθρωπιάς.

Γ. Μπαμπινιώτη, Έχει µέλλον η Παιδεία µας; Το ΒΗΜΑ, Νέες Εποχές, 31/12/2011

(απόσπασμα, διασκευή)

Ερωτήσεις:

Α1.   Να παρουσιάσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του πιο πάνω αποσπάσματος σε 110-130 λέξεις. 

(μονάδες 8)

Α2.   (α)  Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της δεύτερης παραγράφου; Να αναφέρετε τους δύο βασικούς τρόπους με τους οποίους αναπτύσσεται η παράγραφος αυτή και να τεκμηριώσετε με συντομία την απάντησή σας.

(μονάδες 4)

         (β) Στην τρίτη παράγραφο ο συγγραφέας κάνει επίθεση στο ήθος του αντιπάλου.

         Να τεκμηριώσετε την πιο πάνω θέση (ι) εντοπίζοντας στο κείμενο και αναφέροντας ποιος/ποιοι είναι ο αντίπαλος/οι και (ιι) εξηγώντας το κατηγορητήριο που τους προσάπτει.

(μονάδες 4)

Α3. Να παρουσιάσετε σε μία παράγραφο 60-80 λέξεων δύο προβλήματα που εντοπίζει ο συγγραφέας στο υφιστάμενο εκπαιδευτικό σύστημα.

(μονάδες 4)

Μέρος Β: Γλώσσα                                                                                            (μονάδες 10)

Β1.      Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις υπογραμμισμένες λέξεις,
διατηρώντας το νόημα της φράσης, το γραμματικό τύπο της λέξης και το συντακτικό της ρόλο στη φράση:

·      κρίση που µαστίζει τη χώρα µας

·      Χρήσιµα είναι αδιαµφισβητήτως και πολλά άλλα

·      εν ονόµατι ενός αβαθούς προοδευτισµού

·      χωρίς εσωτερικά στηρίγµατα

·      υπονοµεύει κάθε έννοια ουσιαστικής Παιδείας

·      της λυτρωτικής γνώσης που ρίχνει φως γύρω µας

(μονάδες 3)

Β2.      Να ξαναγράψετε τις πιο κάτω φράσεις αντικαθιστώντας τις υπογραμμισμένες λέξεις με αντώνυμες, χωρίς να αλλάξετε το γραμματικό τους τύπο, ώστε να δοθεί ακριβώς το αντίθετο νόημα στις φράσεις. Όπου χρειάζεται, να κάνετε τις αναγκαίες αλλαγές στη φράση, ώστε να είναι συντακτικά ορθή:

·      πολίτες υπεύθυνους

·      εξοικείωση µε τη µαθηµατική σκέψη

·      επιδεινώνουν την κατάσταση

·      µετέχει στην αναζήτηση της γνώσης

(μονάδες 3)

Β3.      Να δώσετε για κάθε ένα από τα ακόλουθα ρήματα : (α) ένα παράγωγο/ομόριζο ουσιαστικό και (β) ένα παράγωγο/ομόριζο επίθετο:

-       βασίζονται

-       Φρονώ

-       συνέχει

-       πηγάζουν

(μονάδες 4)

---

Μέρος Γ: Παραγωγή επικοινωνιακού λόγου (έκθεση)                      (μονάδες 40)

«Η πρόκληση, λοιπόν, που µπορεί να βγει µέσα από τα δεινά της [οικονομικής] κρίσης ως πνευµατική κάθαρση είναι µια νέα Παιδεία της ουσίας από ένα εκπαιδευτικό σύστηµα που θα µας «ξεβολέψει» αρχικά όλους – δασκάλους, µαθητές, γονείς, πανεπιστήµια, πολιτεία – µε ριζικές αλλαγές οι οποίες θα µετατρέψουν την απόκτηση Παιδείας από αγγαρεία σε απόλαυση, από µια χρηστική αντίληψη της Παιδείας ως απλής πύλης εισόδου στα πανεπιστήµια σε µια πηγή αυτογνωσίας, καλλιέργειας και ανθρωπιάς.»

Σε επιστολή που απευθύνεις ως μαθητής/τρια Λυκείου στον Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού, αφού αναπτύξεις με συντομία τις απόψεις σου για την αναγκαιότητα στροφής της Παιδείας σε μια πηγή ουσιαστικής γνώσης, καλλιέργειας και ανθρωπιάς, να υποβάλεις συγκεκριμένες εισηγήσεις για το πώς το δημόσιο σχολείο μπορεί να συμβάλει στη διαμόρφωση του υπεύθυνου, ελεύθερα σκεπτόμενου και κοινωνικά ευαίσθητου, ενεργού πολίτη του 21^ου αιώνα.

(έκταση 450-500 λέξεις)

Άγνωστο κείμενο: Α. Μπαμπινιώτη, Έχει μέλλον η παιδεία;