Διαγωνισμός Δοκιμίου Ελληνικής Πρεσβείας 2012

Ο διαγωνισμός θα διεξαχθεί την Τρίτη 7 Φεβρουαρίου 2012 (10.30 – 13.30)

Το θέμα θα κινηθεί πάνω στους άξονες που σας δόθηκαν με τη σχετική εγκύκλιο του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού. Η ανάπτυξη του θέματος πρέπει να στηριχθεί στο ακριβές θέμα που θα σας δοθεί τη μέρα του διαγωνισμού.

Γενικό Θέμα: Η Ευρώπη και ο Ελληνισμός

 

 Ακολουθεί μέρος του υλικού που σας δόθηκε στην τάξη. Τα σχεδιαγράμματα δεν μπορούν να αναρτηθούν.

Βασικές πτυχές του θέματος που δόθηκαν με την εγκύκλιο του ΥΠΠ:

Δεδομένα:

1.     Η παγκόσμια οικονομική ύφεση (κρίση) και η αναγκαιότητα για έμφαση της πολιτικής των κρατών προς τον άνθρωπο, τις ικανότητές του και τη δημιουργικότητα

2.     Συνεχείς αλλαγές στον πολιτικό, κοινωνικό και τεχνολογικό τομέα

·       Κοινωνία της γνώσης

3.     Η αξία και η αναγκαιότητα της Παιδείας στη διάπλαση πολιτών που να μπορούν να ανταποκριθούν στα νέα πολιτικά, κοινωνικά και τεχνολογικά δεδομένα.

4.     Οι ιδιαιτερότητες της Κύπρου (κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές) – δεδομένα που δημιούργησε η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ

5.     Η ανάληψη της Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την Κυπριακή Δημοκρατία.

·       Ζητήματα που θα αναδειχθούν μεταξύ άλλων: η κοινωνική συνοχή, η έννοια του ενεργού πολίτη, η ισότητα και ο σεβασμός των πολιτικών, ανθρώπινων και δημοκρατικών δικαιωμάτων.

Ζητούμενα:

1.     Εισηγήσεις:

·       Στροφή της πολιτικής των κρατών προς τον άνθρωπο, τις ικανότητες και τη δημιουργικότητά του

·       Απαιτούμενες αλλαγές στα εκπαιδευτικά συστήματα των κρατών (με επίκεντρο τον άνθρωπο, τις ικανότητες και τη δημιουργικότητά του)

·       Η κυπριακή εκπαίδευση μπροστά στις προκλήσεις της εποχής μας

2.     Απώτερος στόχος:

-       Η διάπλαση ενεργών πολιτών που να μπορούν να ανταποκριθούν στα νέα πολιτικά, κοινωνικά και τεχνολογικά δεδομένα, με στόχο τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και το σεβασμό στα πολιτικά, ανθρώπινα και δημοκρατικά δικαιώματα.

Επιμέρους πτυχές του θέματος όπως προκύπτουν μέσα από τους πιο πάνω άξονες και τα επιμέρους σημεία της εγκυκλίου

1.     Ποια η σημασία της ανάληψης της Προεδρίας της ΕΕ από την Κυπριακή Δημοκρατία.

2.     Παγκοσμιοποίηση – συνέπειες οικονομικής κρίσης - τέταρτος κόσμος - διάσπαση της κοινωνικής συνοχής

3.     Παγκοσμιοποίηση και μετανάστευση - πολυπολιτισμικές κοινωνίες

4.     Τεχνολογία

3.     Τα ιδανικά του ελληνικού πολιτισμού ως διαχρονικός στόχος της ανθρωπιστικής παιδείας: Ποιο ρόλο καλείται να διαδραματίσει η ελληνική παιδεία σήμερα σε σχέση με τα προβλήματα που ταλανίζουν την Κύπρο και την Ελλάδα; Ποιες αξίες πρέπει να μεταλαμπαδεύσει η παιδεία και ποιες δεξιότητες πρέπει να αναπτύξει στους νέους, σύμφωνα με τα δεδομένα που αναφέρθηκαν προηγουμένως;

Ενδεικτική διατύπωση του θέματος:

Η ανάληψη της Προεδρίας της ΕΕ από την Κυπριακή Δημοκρατία σε μια περίοδο που χαρακτηρίζεται από την παγκόσμια οικονομική ύφεση αποτελεί σημαντική πρόκληση για τον Ελληνισμό / για την Κύπρο.

Σε δοκίμιό σας να αναλύσετε πώς η παιδεία μπορεί στις μέρες μας να διαμορφώσει τον ενεργό πολίτη, που να μπορεί να ανταποκριθεί στα σύγχρονα (πολιτικά, κοινωνικά και τεχνολογικά) δεδομένα, με στόχο τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και το σεβασμό στα πολιτικά, ανθρώπινα και δημοκρατικά δικαιώματα.                                  Ή

Σε δοκίμιό σας να αναλύσετε το ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η Κύπρος στην στροφή της πολιτκής των κρατών μελών της ΕΕ προς τον άνθρωπο.

Είδος της έκθεσης: Δοκίμιο

Το δοκίμιο αποτελεί υβρίδιο μεταξύ λογοτεχνίας και επιστημονικού λόγου. Αποτελεί κείμενο πειθούς ή/και προβληματισμού, με προσωπικό τόνο, το οποίο μπορεί να ακολουθεί συγκεκριμένη αποδεικτική πορεία (αποδεικτικό δοκίμιο, π.χ. Τερζάκη) για να αποδείξει μια θέση/άποψη ή μπορεί να ακολουθεί πιο ελεύθερη δομή, κυρίως για να προκαλέσει στον αναγνώστη προβληματισμό σε σχέση με θέματα που απασχολούν το συγγραφέα (βλ. λογοτεχνικά δοκίμια Σεφέρη ή Ελύτη). Η λέξη δοκίμιο σημαίνει “δοκιμή”, απόπειρα δηλαδή πειθούς και πρόκλησης προβληματισμού. Θεωρείται ένα από τα πιο ενδιαφέροντα και δύσκολα είδη γραπτού λόγου.

Α. Τι πρέπει να προσέξουμε όταν γράφουμε ένα δοκίμιο

Επικοινωνιακός λόγος: Ο συγγραφέας του δοκιμίου δεν απευθύνεται σε ένα συγκεκριμένο δέκτη (όπως π.χ. στην επιστολή), ούτε σε συγκεκριμένο κοινό (όπως στην ομιλία) σε συγκεκριμένη περίσταση επικοινωνίας (π.χ. Συνέδριο). Το δοκίμιο γράφεται για να διαβαστεί ως γραπτό κείμενο και όχι για να ακουστεί ως προφορικός λόγος. Γι’ αυτό και πρέπει να αποφύγετε τις συνήθεις φράσεις του επικοινωνιακού λόγου που χρησιμοποιεί η επιστολογραφία ή η ομιλία, να αποφύγετε το ύφος και τα στοιχεία του προφορικού λόγου, και φυσικά να μη χρησιμοποιήσετε προσφώνηση ούτε επιφώνηση.

Τρόποι πειθούς: Πρέπει να καταφέρετε να πείσετε τον αναγνώστη σας, αξιοποιώντας κατάλληλη επιχειρηματολογία και να τον προβληματίσετε παρουσιάζοντας με ενδιαφέρον τρόπο τα θέματα που απασχολούν τη δική σας σκέψη. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και άλλους τρόπους πειθούς, πέραν της επίκλησης στη λογική, με μέτρο και προσοχή. Επίκληση στο συναίσθημα με σύντομη περιγραφή ή αφήγηση, εικόνες, συγκινησιακό λόγο, ρητορικά ερωτήματα, επίκληση στην αυθεντία (εκεί όπου είστε βέβαιοι για το “ποιος” είπε “τι”), επίκληση στο ήθος για να προβάλετε το θετικό πρότυπο συμπεριφοράς, σύμφωνα με το θέμα.

Το ύφος αυτής της έκθεσης πρέπει να είναι οπωσδήποτε επίσημο και σοβαρό, με όσο το δυνατό περισσότερο δικό σας προσωπικό τόνο.

Όπως και σε όλα τα είδη επικοινωνιακού λόγου πρέπει να προσέχετε τα εξής:

-       Οτιδήποτε γράφετε, πρέπει να το τεκμηριώνετε με σαφήνεια και ακρίβεια.

-       Να αποφεύγετε τις μεγαλόστομες εκφράσεις και το μακροπερίοδο λόγο.

-       Να γράφετε θεματικές προτάσεις/περιόδους σε κάθε παράγραφο και να τις αναπτύσσετε στη συνέχεια χρησιμοποιώντας ποικιλία μεθόδων.

Τι πρέπει να προσέξετε σχετικά με το θέμα και τη δομή της έκθεσής σας

-       Η οργάνωση του δοκιμίου σας θα γίνει με βάση το ακριβές θέμα που θα σας δοθεί. Θα δώσετε έμφαση σε αυτά που ζητά το θέμα και όχι σε όλα όσα ξέρετε. Η αποδεικτική πορεία που θα επιλέξετε – προσέχοντας τη διατύπωση του θέματος – θα καθορίσει τη σειρά με την οποία θα στηρίξετε τις θέσεις σας. Δεν υπάρχει μία αποδεικτική πορεία. Αρκεί τα υποκεφάλαια της έκθεσής σας να πείθουν με ικανοποιητικά τεκμήρια και επιχειρήματα και να παρουσιάζουν λογική συνοχή μεταξύ τους. Βεβαίως το ευκολότερο είναι, αφού κατανοήσετε τα ζητούμενα του θέματος και ξεκαθαρίσετε ποια στοιχεία θεωρούνται ως δεδομένα, να ακολουθήσετε την πορεία με την οποία έχει διατυπωθεί το θέμα.

v    Ο πρόλογός σας μπορεί να είναι μια αναδιατύπωση του θέματος με τρόπο που να διαχωρίζονται και να συνδέονται οι άξονές του, με τη σειρά που θα ακολουθήσετε, ή μπορεί να είναι πιο πρωτότυπος (π.χ. λόγια μιας προσωπικότητας ή κάποιοι στίχοι ή αναφορά στο έργο μιας μεγάλης προσωπικότητας, πάντοτε σχετικά με το θέμα).

Β. Τι πρέπει να προσέξετε ως προς το ιδεολογικό περιεχόμενο της έκθεσής σας

·       Είναι σημαντικό εάν συγκρίνετε το παρελθόν με το παρόν να είστε συγκεκριμένοι όσον αφορά το χρόνο και προσεκτικοί όσον αφορά το ιστορικό-κοινωνικό περίγραμμα, για να μη συγκρίνετε πράγματα που δε συγκρίνονται και για να μην οδηγηθείτε σε αφορισμούς (π.χ. ο θεσμός της δουλείας στην αρχαιότητα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται κάτω από το ίδιο πρίσμα με σύγχρονα ανάλογα φαινόμενα, γιατί όλα τα κοινωνικά δεδομένα είναι διαφορετικά). Κατά συνέπεια, όταν συγκρίνετε, πρέπει να αιτιολογείτε τις συγκρίσεις σας, με αναφορές σε επιτεύγματα του πολιτισμού και τις αξίες πάνω στις οποίες στηρίζεται.

·       Είναι απαραίτητο στην έκθεσή σας, κυρίως όταν αναφέρεστε στον ελληνισμό και την προσφορά του, να φανεί ότι σέβεστε τον πολιτισμό, το χαρακτήρα και τα έργα, την ιστορική παρουσία των άλλων λαών, ότι θεωρείτε ισότιμους όλους τους πολιτισμούς στις διάφορες εκφάνσεις τους. Αυτό φυσικά δε σημαίνει ότι αισθάνεστε λιγότερο περήφανοι για τον πολιτισμό του δικού μας λαού, που πηγάζει μέσα από την ιστορία μας.

·       Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να φανεί σε αυτά που γράφετε ότι στην εποχή μας η ισότιμη αντιμετώπιση των ανθρώπων, ανεξαρτήτως φύλου, φυλής, εθνότητας, θρησκείας, κοινωνικής τάξης, καταγωγής κτλ. – αποτελεί όχι μόνο θεμιτό στόχο, αλλά και βασική αρχή του ευρωπαϊκού κόσμου. Και τούτο γιατί μόνο στηριζόμενη σε αρχές ισότητας των ανθρώπων και των λαών η σημερινή κοινωνία θα μπορέσει να ανταποκριθεί στα νέα δεδομένα της παγκοσμιοποίησης και της πολυπολιτισμικότητας, ώστε να γίνει εφικτό το όραμα της ειρήνης, στον τόπο μας και παντού.

·       Εάν το θέμα σας επικεντρωθεί στην Κύπρο, να είστε προσεκτικοί ώστε να μην εκφράσετε απόλυτες θέσεις (όπως εκφράζονται συχνά για πολιτικές σκοπιμότητες), όποιες κι αν είναι αυτές. Κυρίως όσον αφορά ζητήματα της πρόσφατης ιστορίας, για τα οποία δεν έχετε επαρκή ιστορικά στοιχεία, είναι καλό να αποφύγετε τις απόλυτες θέσεις, αλλά να δείξετε μέσα από τη δική σας στάση τη σημασία του διαλόγου, της αναζήτησης των διαφορετικών αιτιών που κινούν τα νήματα της ιστορίας, καθώς επίσης και να κρατάτε την απαραίτητη απόσταση ανάμεσα στο τι έγινε στο παρελθόν και τι συμβαίνει σήμερα. Εννοείται πως η αρμονική συνύπαρξη ανάμεσα στους ανθρώπους και η αρμονική συμβίωση του κυπριακού λαού στο σύνολό του, δεν αντιτίθενται στη διεκδίκηση του δικαίου του κυπριακού λαού με βάση τις αρχές του διεθνούς δικαίου. Γεγονός αδιαμφισβήτητο είναι ότι μέρος της πατρίδας μας παραμένει κατακτημένο από ξένα στρατεύματα, ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα συνεχίζουν να καταπατούνται, ότι η τουρκική εισβολή άφησε πληγές στις ψυχές των ανθρώπων. Να είστε, όμως, προσεκτικοί ώστε τα συναισθήματα να μην πνίγουν τη λογική. Εξάλλου το θέμα της έκθεσής σας δε ζητά να αξιολογήσετε το παρελθόν και να αποδώσετε ευθύνες, αλλά στρέφει το βλέμμα στο μέλλον (χωρίς να σημαίνει ότι σβήνει το παρελθόν), με στόχο την αναζήτηση του πολύτιμου αγαθού της ειρήνης, μακριά από φανατισμούς και με συνείδηση της σημερινής και μελλοντικής ευθύνης όλων για το καλό του τόπου μας και όλου του κυπριακού λαού. Όποια κι αν είναι γενικότερα η θέση σας, να θυμάστε ότι με την έκθεση δεν κάνουμε πολιτική αλλά φερόμαστε ως πολίτες. Με ιστορική μνήμη και συνείδηση, με ευρύτητα πνεύματος, με αντίληψη για το παρόν και όραμα για το μέλλον, χωρίς φανατισμούς και δογματισμούς, με ευαισθησίες, λογική και υπευθυνότητα.

Γενικότερη συμβουλή: Μπορείτε να αξιοποιήσετε, πέραν των πιο πάνω πληροφοριών, πηγών και απόψεων που σας δόθηκαν και άλλες πηγές που έχετε διαβάσει. Είναι καλό να δώσετε δικές σας εισηγήσεις, μέσα από εμπειρίες, βιώματα και γνώσεις, εφόσον το θέμα προσφέρει ένα ευρύ πεδίο προβληματισμού.

 

Ενισχυτικά κείμενα:

Λόγια φιλοσόφων του Διαφωτισμού

·       Τα ισχυρότερα μέσα για την εδραίωση της δημοκρατίας είναι οι αγώνες με τους οποίους οι διάφορες κοινωνικές τάξεις επιζητούν την ισότητα των δικαιωμάτων και τη δικαιοσύνη. (Βικό)

·       Δεν απευθύνομαι πια στους ανθρώπους. Σε σένα απευθύνομαι Θεέ όλων των όντων, αιώνιε και δημιουργέ του σύμπαντος… Δε μας έδωσες την καρδιά για να αλληλομισούμαστε και χέρια για να πνίγει ο ένας τον άλλο. Δώσε τη δυνατότητα να αλληλοβοηθούμαστε, για να σηκώνουμε το βάρος μιας ζωής δύστυχης και παροδικής. Δώσε, οι μικρές διαφορές ανάμεσα στα ρούχα που σκεπάζουν τα αδύνατα σώματά μας, ανάμεσα στις διαλέκτους μας που είναι ανεπαρκείς, ανάμεσα σε όλες τις γελοίες συνήθειές μας, ανάμεσα σε όλους τους ατελείς νόμους μας, ανάμεσα στις ιδέες μας που είναι πολλές φορές λαθεμένες, ανάμεσα στην κατάστασή μας που είναι τόσο διαφορετική στον καθένα μας, αλλά τόσο ίση μπροστά σου, όλες αυτές οι μικρές διαφορές που ξεχωρίζουν τα όντα που ονομάζονται άνθρωποι, δώσε να μη γίνουν σημάδια μίσους και καταδίωξης. Δώσε, ώστε αυτοί που ανάβουν κεριά μέρα μεσημέρι για να σε λατρέψουν, να ανέχονται αυτούς, που αρκούνται στο φως του ήλιου σου. Δώσε, ώστε αυτοί που φορούν ένα άσπρο ράσο για να δείξουν ότι πρέπει να σε αγαπούν, να μη μισούν αυτούς που ισχυρίζονται το ίδιο πράγμα φορώντας ένα μαύρο ράσο. Βολταίρος (Γάλλος Φιλόσοφος του Διαφωτισμού)

·       Τα ελαττώματα και οι καταχρήσεις της κοινωνίας οφείλονται στην ανισότητα που υπάρχει ανάμεσα στους ανθρώπους. (Ζ.Ζ. Ρουσσώ)

·        “Ύβρις φυτεύει τύραννον”*, είπεν ένας από τους ποιητάς μας. Αι κατά μέρος υβριστικαί υπεροψίαι, καταφρονήσεις και ανισότητες πολίτου προς πολίτην, φυτεύουν, ποτίζουν και ριζώνουν τους τυράννους. (Αδαμάντιος Κοραής)

* Εννοεί τον Αισχύλο

Από τον Αποχαιρετισμό του Γιάννη Ρίτσου

·  Κανένας δεν υπάρχει μόνος χωρίς τη βοήθεια του άλλου.

·  Η αρετή μας είναι η αμοιβαία μας χρησιμότητα.

·  Εδώ δεν είναι ακατόρθωτη η αδελφοσύνη για μας και για όλους.

Από την τραγωδία του Ευριπίδη Εκάβη (μετάφραση Κ.Χ. Μύρη)

ΕΚΑΒΗ:

Ο λόγος των αδυνάμων δεν φτάνει πουθενά, των δυνατών ο λόγος επιβάλλεται

Από τη Σαλαμίνα της Κύπρος του Γιώργου Σεφέρη

τη γνώμη των δυνατών ποιος θα μπορέσει να γυρίσει, ποιος θα μπορέσει ν’ ακουστεί;

καθένας χωριστά ονειρεύεται, και δεν ακούει το βραχνά των άλλων

Από την Αριάγνη του Στρατή Τσίρκα

Γιατί σκάβετε ένα χαντάκι και χωρίζεστε; Εκεί που είναι ο πόνος και τα δάκρυα, εκεί δεν είναι ο άνθρωπος;